Winkels en bedrijvigheid op Ameland van vroeger tot nu

In 1880 brandde de bestaande korenmolen van Jan Boelens door blikseminslag af.  Nog het zelfde jaar werd de molen, nu op het Mullens Dùn, herbouwd. Toen Jan Boelens in 1891 overleed  zette zijn vrouw Tjedke Oekes Metz het bedrijf voort met hulp van haar zoon Pieter (Petrus) Boelens.  Pieter trouwde in 1895 met Janke Kooy. Het echtpaar kreeg 14 kinderen die echter niet allen volwassen werden.  Pieter was ook jarenlang voerman bij de reddingboot van Nes. Vanaf 1920 was ook zoon Tjeerd werkzaam in het bedrijf. In 1951 kreeg de molen nog een flinke opknapbeurt.

Vanuit de molen en het huis werden behalve  meel ook diervoederproducten verkocht.  De familie Boelens was wederverkoper van UT-veevoeders uit Maarsen en Akkrum.  Na 1960 werd het langzaam aan steeds stiller rond de molen. In 1980 werd de ondertussen flink in verval geraakte molen aangekocht door de gemeente Ameland en gerestaureerd.

De familie van der Pijl had aanvankelijk een soort hut aan de Strandweg waarin foto’s  werden ontwikkeld en fotorolletjes werden verkocht. Daarna werd een heuse winkel gebouwd. Ook werden er al trouwreportages gemaakt.

Jacobus Marinus van der Peijl wordt geboren in 1883 te Terneuzen. Wanneer hij zich in Leeuwarden vestigt is hij afkomstig van Breda. Hij trouwt met Jacoba Christina de Jong die in Sneek woont. Drie zonen: Evert Gerardus, Abraham en Floris Adriaan worden ook in het bevolkingsregister als “Photograaf” vermeld. Alleen Willem is elektricien. Het bedrijf “Fotografie van der Peijl” werd in 1922 ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. In 1937 verhuizen Marinus en Jacoba naar Ameland. De beide zonen Evert Gerardus en Floris Adriaan verhuizen mee naar het eiland.

Later stond op deze plaats het restaurant van Kees Veninga. Thans staat het restaurant  dat in het appartementencomplex “Ameland State” is gevestigd ongeveer op deze plaats.

Ook Ale Hesselink startte met een winkel aan het einde van de Strandweg. Het begon met fotorolletjes, ansichtkaarten, souvenirs en later ook fototoestellen. Ale Hesselink is geboren in 1902 te Leeuwarden. Zijn vader was visser van beroep en afkomstig van Marssum. Ale is eerst werkzaam als magazijnbediende. Hij trouwt met Aaltje Wagenmakers die in 1903 in Sneek is geboren. Het echtpaar krijgt twee kinderen Jan en Klaas. Zo rond 1930 begint hij als fotograaf en je ziet dan dat Ale en Aaltje tijdens de zomermaanden van de dertiger jaren op Ameland verblijven en tijdens de wintermaanden in Leeuwarden. Er zijn nog mooie foto’s beschikbaar van de opening van een forse uitbreiding van de winkel. Hesselink was ook fotograaf bij heel wat bruidsparen op het eiland. Later werd het bedrijf voortgezet door zijn zoon Klaas Hesselink (1937-1986). Later werd het pand verbouw tot een cafetaria door Lume Tuininga. Ook zijn zoon Gerrit Tuininga heeft de zaak nog een tijdje voortgezet. Toen Kees Brouwer daarna de zaak overnam kreeg het pand meer een restaurantfunctie met daarnaast een snackbar. Momenteel is de zaak in handen van Henk Huizinga.

Dorus de Haan (1888-1943) afkomstig van Harlingen en gehuwd met Simke de Jong (1888-1966) ventte zijn waren ook uit met paard en wagen.  Het paard stond in de winter op stal bij E. Olivier. Ook had hij een winkeltje nabij Duinoord aan de Strandweg. Zij zoon Theo de Haan (1912-1973) , gehuwd met Jacoba Edes (1907-1997)    heeft het bedrijf voortgezet. In het pand zit nu een horecabedrijf. 

Jan Tho Bockholt  getrouwd met Tietje Talma had een winkeltje aan de westkant van de Strandweg in Nes. Later werd dit een discotheek Het verwaarloosde gebouwtje staat er nog steeds. Hij heeft daarna nog een winkel gehad in de Burenlaan te Hollum. Hij ventte ook met groente en fruit en had ook een openluchtwinkel! De Tho Bockholts komen oorspronkelijk van Dokkum.

Jacobus Wouters  (1908-1999) en Catharina Brouwer (1914-1997) verkochten aan de Strandweg kruidenierswaren maar ook kerkelijke artikelen. De winkel van Jac. Wouters werd ook wel in de volksmond “het Jezuswinkeltje” genoemd. Het pand is nadat het jarenlang pension is geweest geheel afgebroken.

Jan Bloem (1882-1967) was  getrouwd met Janke Molenaar (1886-1968).  Hun winkeltje in kruidenierswaren was, zoals dikwijls het geval was,  gevestigd in de gang  van hun woning.  Na de Tweede Wereldoorlog hield men op met het winkeltje. De invoering van het ouderenpensioen en de AOW zal daarbij zeker een rol hebben gespeeld.  Het pand is nu een woonhuis.

Johannes Kuperus werd in 1905 geboren te Baard. In 1935 trouwde hij met Klaaske Olivier geboren in 1908.Hij had een slagerij aan de Strandweg maar was ook veehouder.

Enige jaren na de Tweede Wereldoorlog werd de winkel enkele jaren overgenomen door J. Hoekstra maar rond 1951/52 kwam Johannes Kuperus weer terug in de slagerij. Het pand is nu de werkplaats van aannemersbedrijf Kienstra. Johannes werd later hotelhouder en bleef daarnaast handelen in vee. Johannes overleed in 1988, zijn vrouw Klaaske in 2001.

In een kleine kiosk aan het begin van de Strandweg  van Nes verkocht Piet(er) Jan de Boer (geboren op Ameland  op 25-5 1911) vanaf 1948 kranten, tijdschriften e.d. Je kon er ook boeken lenen zodat de kiosk ook een beetje bibliotheek was. Pieter de Boer was een zoon van politieagent de Boer die in het begin van de 20^e eeuw  in Hollum gestationeerd was. Hij was getrouwd met Jantina Munneke ( geboren 31- 1 - 19120 afkomstig van Drouwernermond in de buurt van Emmen. Hun dochter Anna weet nog dat ze zo eind mei naar Ameland gingen en daar dan 3 maanden verbleven. Begin september keerde de familie terug naar Groningen. Daar werkte Piet in een boekwinkel en stond ook wel op de markt met boeken e.d. Anna ging de maanden dat ze op het eiland was hier ook naar school. De kleine kiosk werd later vervangen door en grotere en in de jaren zestig werd de schuur naast de kiosk aangekocht. “In de Oude Schuur” werden dan ook kraampjes geplaatst en ontsond als het ware een kleine binnenmarkt. 

Naast het voormalige pension begon Johannes Kienstra een schoenwinkel en schoenmakerij. Johannes Kienstra (1903-1965) was getrouwd met Rinske Molenaar (1903-1998).De zaak werd later voortgezet door zijn zoon Andre Kienstra en nu zijn kleinzoon Jan Kienstra. De schoenmakerij is al jarenlang verdwenen maar schoenen kun je er nog altijd kopen. Verder is er sportkleding en andere kleding te koop. Ondertussen heeft Jan Kienstra ook het tegenovergelegen pand (voormalig Chinees restaurant en daarvoor textielwinkel van Piet en Catharina de Jong) en het pand waarin de zuivelhandel van Jozef Brouwer was gevestigd ook in gebruik voor de verkoop van kleding.

Waarschijnlijk waren dit  Pieter Douwes Molenaar (1863-1945) en Catharina Mosterman ( 1866-1947) die getrouwd waren op 1 oktober 1891. Beiden hebben dus net de Tweede Wereldoorlog overleefd en de bevrijding nog meegemaakt.

Douwe Brouwer (1875-1963) en Pietje Smid ( 1880-1957)  getrouwd 16 januari 1908. Douwe was toen dus 33 jaar en Pietje 27. Ze hadden een kruidenierswinkeltje aan de Rixt van Doniastraat in een pand dat helaas later is afgebroken. Naast de kruidenierswaren hadden ze ook manufacturen zoals wol en naaigerei.

Douwe ventte ook met paarden wagen. “Douwepietje” vertelde eens dat ze nu ook “fantaasje broeken” verkocht. Dit was in de tijd dat “fantasiebroeken” in de mode waren. Bekend is dat een gedeelte van de oude toonbank (met originele laatjes en vakjes) nog bij mevr. C. Metz-Schuurman in de kamer staat en als dressoir dienst doet. Daarna kwamen Bertus Engels en Gretha Lublink in het pand met een manufacturenwinkel.

Daarna was de Boerenleenbank hierin gevestigd.  Toen volgde afbraak en werd het Univékantoor op deze plaats gebouwd. Het pand is nu samengevoegd met het pand van de voormalige openbare lagere school en doet dienst als winkel voor dames- en herenmode.

Bertus en Gretha Engels       Manufacturen e.d.                              R. van Doniastraat

Bertus Engels en Gretha Lublink  afkomstig van Hollum hadden  een korte tijd een manufacturenzaak in dit pand  aan de Rixt van Doniastraat waarna ze verhuisden naar de Reeweg

De winkel van Piet  de Jong (1904-1989) en Catharina (Katriene) de Jong (1910-1997) in textiel, handwerkartikelen, hoeden etc. was gevestigd op de hoek Torenstraat/Rixt van Doniastraat. Toen de winkel werd verkocht werd het pand verbouwd tot woning door Anne en Annie Beijaard. Anne en Annie Beijaard hebben het pand verkocht waarna er jarenlang een Chinees restaurant in was gevestigd. Later is het pand aangekocht door Jan Kienstra en is nu een damesmodezaak.

Griet Wagenaar, als  “Kleine Griet” genoemd in de volksmond, had een winkeltje aan de Rixt van Doniastraat.  Het pand is gelegen naast de slijterij van de familie de Jong en is ook thans weer als winkel  in gebruik.  Tot januari 1931 woonde hier Thomas van der Geest, van beroep koopman. Zijn zoon Bote Doeke van der Geest (1897 - 1960) had hier van 1931 tot 1934 een winkel.

Naast de kruidenierswaren verkocht “Kleine Griet” ook vooral wol welke goed in de mottenballen werd bewaard. Zelfs als de trui was gebreid rook deze nog naar mottenballen. 

Later was hier ook nog een kippenrestaurant “Tok-Tok”  gevestigd. Tegenwoordig heet het winkeltje “Commandeurtje” waar o.a. Waddenproducten en souvenirs worden verkocht.

Griet Wagenaar werd geboren in 1891 en was een dochter van Lolke Wagenaar en Catharina Johanna Stuut (1864-1894)  Ze was 4 jaar toen haar moeder overleed en heeft haar moeder amper gekend en vertelde altijd dat ze niet wist waar haar moeder op de begraafplaats van Nes begraven was.

Haar vader, zeeman, hertrouwde daarna met Maria van Eijsden. Het gezin vestigde zich in Rotterdam. In totaal werden er in beide gezinnen 14 kinderen geboren waarvan er 8 op zeer jonge leeftijd overleden.

Merkwaardig is dat twee zussen van Griet , Catharina en Johanna, beiden in Roterdam zijn overleden en Griet bijkbaar alleen op Ameland is gebleven. Een jonger zusje, Hermina, werd slechts 2 maanden oud.

Tot oktober 1936 woonde Kleine Griet bij weduwe Grietje Wagenaar (1865 - 1936) een zuster van haar vader. Waarschijnlijk is zo de naam Kleine Griet ontstaan. Har tante was gehandicapt en zat in een rolstoel. Haar man Hannes Timmerman geboren in 186 was in 1915 al overleden. Haar zus Catharina overleed op 20-jarige leeftijd.

Achter de huidige DA winkel in Nes liep vroeger een steegje. Daar was vroeger de winkel van Bouwe Bloksma gevestigd.  Bouwe was in 1904 geboren te Oudega en overleed in 1980. Hij was getrouwd met Catharina Hoogenraad in 1905 geboren te ’s Gravenhage en overleden in 2002. Ze verkochten hier groente en fruit. Later zijn Bouwe en Catharina naar  Ballum verhuisd waar zij de toenmalige Sparwinkel van Aaltje de Boer overnamen.

Hier was in een merkwaardig klein pand een kruidenierswinkeltje en drogisterij gevestigd. In het achterhuis werd ieder vrijdag gebakken vis en haring verkocht. In de zomer stond naast het winkeltje een ijscotent. Hier werd het in de zuivelfabriek bereidde ijs verkocht.  Jan Beijaard stond in de volksmond bekend als “Kaatje of Kate Jan”.  Jan was in 1892 geboren in Buren evenals zijn vrouw Gerbentje in 1898. Ze zijn getrouwd in 1920. Gerbentje overleed in 1968 en Jan is overleden in 1987. Ooit kwam iemand met de vraag of de winkel ook babyzalf verkocht. Jan roept vervolgens naar zijn vrouw Gerbentje: “Hêwe wij ok noch babbyzalf, kiek jou es in de in de etalage”. Helaas is ook hier de oude winkel  gesloopt en kwam er een VéGé winkel op deze plek. Nu is  de vishandel van Hendrik Metz gevestigd. 

Johannes Christiaan van den Brink werd geboren in 1885. Hij trouwde in 1913 met Yemke (Ymkje) Smid ook geboren in 1881. Yemke overleed in 1929. Daarna trouwde Johannes met Theodora Scheltema. Zij was geboren in 1902. Johannes overleed in 1960, Theodora in 1993.

In deze (Spar)winkel werden behalve kruidenierswaren ook ansichtkaarten en wol verkocht.  Later werd de winkel omgebouwd tot één van de eerste supermarkten. Dit door zijn schoonzoon Joop Lonnee. Ook  Frits Kienstra heeft nog enkele jaren de Sparwinkel gehad. Vanaf 1982 werd het pand gehuurd door Johannes Schuurman die het later kocht van Lonnee.  In 1984 verhuisde de supermarkt echter naar de Torenstraat. Daar werd een boerderij  omgebouwd tot supermarkt. Hier was toen ook al vanaf 1966 de slagerij van Johannes Schuurman gevestigd.  

Het pand aan de Reeweg werd verkocht aan de familie Baarsma die er een tijdlang een kledingzaak in had. Amanda Oud had er daarna een bloemenzaak en tegenwoordig is het een woonwinkel beheerd door Jenny Kienstra.

Gabe Scheltema werd geboren in 1895 en overleed in 1973. Zij vrouw, Aaffien Gramsbergen werd in 1899 geboren te Grouw en overleed in 1964.

De winkel van Gabe Scheltema was een fraai ingerichte zuivelwinkel. Er werden ook souvenirs verkocht. Daarnaast werd huis aan huis gevent met melkproducten door Dirk Brouwer. Dirk nam de zaak over en vestigde zich aan de van der Stratenweg.

In de winkel van Scheltema werd een tweede supermarkt gevestigd door Klaas en Truus Akkerman. Nadat deze zaak werd gesloten verhuisden Bertus en Gretha Engels met hun textielzaak hier naar toe.  Daarna werd het pand gekocht door Tjeerd Veenstra die er een café vestigde dat later werd overgenomen door Gerard Kappenburg.

Klaas Akkerman (1930-1979) en Truus Engels starten een supermarkt in het pand aan de Reeweg dat zuivelwinkel was geweest. Toen deze zaak werd gesloten vestigden Bertus Engels  en Gretha Lublink nog enige jaren een manufacturenzaak in het pand. Daarna kreeg het pand een horecafunctie.

Nadat de winkel van Scheltema werd gesloten werd dit overgenomen door Dirk Brouwer in een pand aan de van der Stratenweg. Van hieruit werd huis aan huis gevent. Later naam zijn neef Jozef Brouwer de zaak over die ook jarenlang huis aan huis kwam met zijn winkelwagen.  Dirk Brouwer (1916-1979) was getrouwd met Catharina Metz. De zaak werd later gevestigd aan de Torenstraat  waar nu een kledingwinkel van Jan Kienstra is gevestigd.

Frans Kienstra begon zijn kapperszaak aan de Burgemeester Bolomeijweg. Later werd het bedrijf door zijn zoon Frits overgenomen. Later was er de fotozaak van Veenstra uit Hollum gevestigd.  Nu is in het pand een kledingzaak gevestigd.

Jacob Willem Molenaar werd in 1901 geboren te Buren. Hij trouwde in 1932 te Dokkum met de in 1903 te Holwerd geboren Dufina *(Duifje) Duipmans. Jaap, zoals hij werd genoemd overleed in 70 zijn vrouw 3 jaar later.

Op de plek waar nu het restaurant en hotel “Zee van Tijd” staat stond vroeger het winkeltje en de fietsenmakerij van Jaap en Duifje Molenaar. Ook werden huishoudelijke artikelen verkocht.  En natuurlijk kon je er een nieuwe fiets bestellen.

Zoon Alfons (Folkert Evert) Molenaar startte er later een wasserij die werd opgevolgd door verschillende ondernemers. In het pand waren een cafetaria, kapsalon en bistro gevestigd voordat het werd omgebouwd tot hotel/restaurant.

Sipke de Jong (1867- 1920) begon op deze plek een bakkerij. Hij was getrouwd met Trijntje Mosterman.  Zijn zoon Petrus Antonius (1905-1977) getrouwd met Hendrika Maria Brouwer ( 1908  1995) zette het bedrijf voort. Hij werd vervolgens weer opgevolgd door Henk de Jong en thans is het Georg de Jong die het bedrijf heeft voortgezet. De bakkerij is uitgebreid met ijsverkoop en een konditorei.

In het westelijke deel van het huidige pand van bakkerij de Jong had Jan Metz (1900-1968) met zijn vrouw Dora Former (1905-1991) een schildersbedrijf. Dit gedeelte is nu de konditoreivan bakkerij de Jong.

In dit fraaie eilander pand was de bakkerij van Eeltje Hofker (1902-1979) gevestigd. Hij was getrouwd met Sjoukje de Jong (1906-1996). Later is hij gestopt als bakker maar werd vanuit de winkel brood van bakker Rijpstra verkocht. Tegenwoordig zit hierin een chocolaterie.

Oorspronkelijk zat de bakkerij aan de Torenstraat. Voor de bakkerij was een fraaie luifel geplaatst. Toen de bakkerij werd verplaats naar de Rixt van Doniastraat heeft het pand enige tijd dienst gedaan als Oudheidskamer (IJ. Woudstra).

Naast het pand was een boerderijtje van Eeltje Hofker. Toen dit werd afgebroken werd er een houten schuur gebouwd van waaruit veevoeder e.d. werd verkocht.

Het wooonhuis werd verkocht aan Wybe Leegstra. De luifel werd helaas afgebroken en achter een nieuwe gevel kwam een winkel in damesmode en textiel. Ook de schuur werd in de zomer als verkoopruimte gebruikt. De schuur werd later vervangen door een nieuwe aanbouw. 

Jan Klein (1908-1984) en Jacoba Hofker (1906-1997) hebben hier jarenlang een pensionbedrijf gehad. Het aan de Rixt van Doniastraat gelegen voormalig “Pension Klein”  is verbouwd tot een winkel die vanaf de Torenstraat en Rixt van Doniastraat  toegankelijk is.  Kleinzoon Hans Kienstra heeft hierin een schoenen, tassen en kledingzaak.

Johanna de Jong was één van de zeven dochters van de bekende Foppe de Jong die de eerste melkfabriek begon in Nes.  Zij was ongehuwd.

Bote Rijpstra (1890-1961) was getrouwd met Aukje van den Brink (1889-1970). De bakkerij van Bote Rijpstra werd gebouwd in 1934. Later volgde zoon Jan Rijpstra .(1920-1986) en getrouwd met   Betsje Elgersma hem op. Tegenwoordig is Bote Jan Rijpstra de bakker.

De bakkerij is aanvankelijk opgestart door Douwe Algra maar werd overgenomen door Cees Gransbergen. Douwe Algra werd  in 1873 geboren te Britsum en is later bakker in Boornbergum wanneer hij op 10 mei 1906 trouwt met de 23-jarige Eelkje Rijpstra.  Douwe Algra overlijdt in Leeuwarden op 13 maart 1934. Cees Gransbergen heette officieel Cornelis Ahzwerus Gransbergen. Hij was geboren te Grouw in 1898 en overleed in 1984, zijn vrouw Janke Wiersma, geboren in 1898 overleed in 1982. Later werd deze bakkerij samengevoegd met de bakkerij van Rijpstra.

Anton de Jong (1899-1988) en Janke Mosterman (1902-1979)  verkochten behalve kruidenierswaren o.a. ook klompen en aanverwante artikelen.  De winkel is opgeheven. Ze hadden indertijd een nevenvestiging aan  de Strandweg van Nes.

Homme Peenstra werd in 1892 geboren in Holwerd. Hij trouwde in 1917 met Anna  Meijer, geboren in 1892 te Sneek. Homme is dan al slager van beroep.  Ze vestigen zich daarna op Ameland. Homme Peenstra overlijdt in 1935 , slechts 42 jaar oud.

De slagerij van Homme Peenstra werd later overgenomen door zijn schoonzoon Hendrik (Henk) Oterdoom.  Hendrik Oterdoom, geboren in 1908 te Appingedam   trouwde met Maaike Peenstra.  Hendrik Oterdoom overlijdt in 1955, 47 jaar oud. Zijn vrouw Maaike overlijdt enkele jaren later in 1959. Zij mocht slechts 40 jaar worden. Weer later kwam de zoon van Henk, Homme Oterdoom, in de slagerij. Hij maakte later in het pand een bloemenwinkel “Strelitzia”.  Nu is hier een kledingzaak van de familie Baarsma gevestigd.

De slagerij van Anne Hengst was aanvankelijk gevestigd aan de Marten Janszenweg, in het pand dat nu “de Lichtboei” is.   Daarna verhuisde de winkel naar de Reeweg (tegenwoordig DA). Anne Hengst werd geboren in 1912 te Hidaard. Zijn vader  Jentje Hengst was winkelier. Hij trouwt met Gerda (Gerbranda Riemke) de Haan geboren in 1913. Anne overlijdt in 1984 en Gerda in 2003.

Johannes Schuurman begon hier een slagerij in 1966. Vanaf 2009 is het nu de slagerij van Johannes de Jong.

De smederij en gasverkoop van Piet van der Brink werd aanvankelijk overgenomen door Rein Deest maar daarna door Theo Kiewiet (1923-2014) Hij was gehuwd met Maria Theresia Kiewied ( (1922– 2010)  Later verhuisde de smederij naar de voormalige elektriciteitscentrale aan de Kardinaal de Jongweg. Hier kwam ook een benzinestation.  Het pand aan de Marten Janszenstraat werd nog een tijdlang gebruikt als winkel voor huishoudelijke artikelen. Nu zijn hier de fietsenverhuur/verkoop van Dennis Kiewiet en de doe-het-zelfzaak van Jan Kiewiet gevestigd. 

Jacob Jans de Jong was boer en roggebroodbakker. Zijn vader Jan de Jong (1857-1930) nam de bakkerij in 1890 over van zijn ongehuwde oom  Andries de Jong. Jacob Jans de Jong  werd geboren in 1894 en overleed in 1980. Hij was getrouwd met Gerbentje Kooiker  (1894-1980). Gerbentje was 17 oktober 1918 getrouwd met Sipke de Jong, een broer van Jacob. Sipke overleed op 14 november 1918. In 1921 trouwde zij met Jacob.

In 1955 werd het bedrijf overgenomen door hun zoon Jacob de Jong ( 1928-2001) en getrouwd met Semien(tje) Beijaard.  De bakkerij is daarna opgeheven.

Arie Edes (1916-1999) was getrouwd met Betsy Anna de Boer (1912-1988). Betsy was een dochter van Gerrit de Boer logementhouder en Betje Manje. Hij verkocht vanuit huis petroleum en brandstof. Ook verkocht hij koffie en thee van het merk Insulinde. Daarnaast haalde hij de huur op van de gemeentelijke huurwoningen en was telegrambesteller. Verder bezorgde hij de Margriet en de Libelle.

Berend Visser  werd geboren in 1867 te Oosterbierum en trouwde in 1890 met Lieuwkje Heeringa  van Tzummarum.  Zij overleed in 1893 slechts 22 jaar oud. Hij had een groentewinkel in het pand waar nu de DA is. Hij verhuisde later naar de Burgemeester Waldaweg . Dit huis is nu van de familie Mosterman. Hij ventte ook in Nes en Buren met een handkar. Als hij in Nes klaar was met venten riep hij: “Visser gaat naar Buren”.

Hendrik Nienhuis (1911-1994), op Ameland gekomen tijdens de mobilisatiejaren was getrouwd met Grietje Ras (1912-1997). Hij verkocht eerst alleen groente en fruit aan de Burg. Waldaweg. Later toen hij het pand aan het Kerkplein  betrok kwamen hier kruidenierswaren bij.

Voordat Hendrik Nienhuis zich hier vestigde woonde hier Romke Kooistra. Romke was geboren in 1873 in Veenwouden waar zijn vader herbergier was.. Hij had aanvankelijk een bakkerij. De oven is nog lang in het pand aanwezig geweest.  Romke Kooistra werd later postbode. Hij was getrouwd met Leentje Posthumus en overleed in 1947. Het huis is later door de gemeente aangekocht en verbouwd tot woning.

Hendrik Nienhuis was inmiddels met zijn winkel verhuisd naar de oude boerderij van Jan Klein op de hoek Kerkplein-van der Stratenweg.

Vanuit het pand aan de Torenstraat verkocht Andries Oekes Metz (1925-2000) zijn brandstoffen. Hij was getrouwd met Maria Teuben.  Na steenkool en cokes brak de tijd aan van de oliestook. Met een tankauto bevoorraadde Andries de vele olietanks die nodig waren voor de verwarming van huizen en andere gebouwen. Toen het aardgasnet werd aangelegd verdween langzamerhand ook de oliehandel.  

Anne Spoelstra (1896-1971) ,Antje Metz (1899-1987)  en Anne zijn broer Oeke Spoelstra verkochten in het pand Torenstraat 11  kruidenierswaren, speelgoed en klompen. Ook werden er de bekende groentezaden van de fa. Turkenburg verkocht. Antje werd in de volksmond “Antje van Klare” genoemd. Naast de winkel hadden Anne, Antje en Oeke een boerderijtje. Er is een verhaal bekend van een Duitse klant die in de jaren 50 de winkel bezocht. De man vroeg of Antje ook “Badehosen” verkocht. Daarop pakte Antje een doos met badmutsen onder de toonbank vandaan  en zei: “Zoek er eentje uit, zet hem op en neem een duik!”  Antje dacht dat de man badmutsen bedoelde maar dat was niet het geval. Toen hij op zijn broek wees en nog eens vroeg om “eine Badehose” heeft Antje hem verwezen naar de winkel van Johannes Kienstra die schoenmaker was. Later kwam Dirk Woldhuis hierin met groente en fruit. Hij ventte ook over het hele eiland. De dochter van Dirk Woldhuis heeft het pand gesloopt en er zijn verschillende restaurants gevestigd.

Paulus Hendrikus Brouwer (1906-1982) had aan de Strandweg in Nes een timmerbedrijf. Hij was eerst gehuwd met Dorothea (Dora) de Jong (1906-1938). Na het vroegtijdig overlijden van zijn vrouw Dora trouwde hij daarna met Johanna Metz (1913-1980). Later werkte hij samen met Ruurd Spoelstra aan de Molenweg te Nes.

Hier werd bier gebrouwd en limonade gemaakt. Later werd er Oranjeboombier verkocht en geleverd. Henricus Joseph de Jong overleed op jonge leeftijd. Jij was nog maar 36 jaar toen hij in 1939 overleed. Zijn vrouw Agatha Regina Vroklage bleef achter met 7 kinderen. Agatha overleed in 1980 en was toen 78 jaar. Ze was in 1902 in Oldemarkt geboren.

Dore Antje had aan de westkant van het pension een klein winkeltje waar behalve kruidenierswaren ook borden, kop en schotels e.d. werden verkocht. Dit werd ook wel “diggelspul” genoemd. Dore Antje had een buidel voor het bewaren van haar geld.

Pieter van den Brink ( 1891-1976) was een zoon van Jan van den Brink (1846-1935) en Dieuwke IJnsen (1855-1930). Jan en Dieuwke waren eerder getrouwd geweest. Jan was in 1871 getrouwd met Antje Hofker.  Beiden waren toen 25 jaar. Er worden 5 kinderen geboren die echter ook allen kort na de geboorte overlijden. In 1877 overlijdt Antje Hofker slechts 33 jaar oud.

Dieuwke was getrouwd geweest met Eeuwe Visser. Het huwelijk werd voltrokken in 1875. Er worden twee meisjes geboren , Aaltje en Sytske. Wanneer Sytske wordt geboren op 22 december 1876 is haar vader al omgekomen in de Indische Oceaan op terugreis van Batavia. Van Jan van den Brink wordt als beroep schoenmaker en zinkwerker vermeld.

Pieter van den Brink, smid, trouwt in 1917 met Pietje Bloemhof. Er wordt een dochtertje Dieuwke geboren. Helaas wordt het meisje slechts 8 maanden oud en overlijdt in maart 1918. In december 1918 overlijdt Pietje Bloemhof.  Pieter hertouwt in 1924, hij is dan 33 jaar met Jikke Scheltema die 25 jaar oud is. Piet van der Brink had hier een winkel voor huishoudelijke artikelen, er was een smederij en er werd gas verkocht. Vanaf 1948 werd in ons land de hand in gas (butaan en propaan) weer opgestart. Het zal ook vanaf die tijd zijn geweest dat ook op Ameland de gasflessen langzamerhand het koken op petroleumstellen ging vervangen. Later werd propaan ook in grote tanks opgeslagen en gebruikt voor de verwarming van huizen. Door de komst van het aardgas zijn de gasflessen en de propaangastanks weer verdwenen. De smederij werd later overgenomen door Theo Kiewiet .  De winkel van Piet van der Brink werd overgenomen door zijn dochter Jetta van den Brink en zijn schoonzoon Jaap Klaassen. Na het vroege overlijden van Jaap heeft Jetta jarenlang zelf de winkel beheerd. Nu is de zaak overgenomen door haar dochter Jikke Klaassen. Behalve huishoudelijke artikelen zijn in de loop der jaren speelgoed, tijdschriften, boeken, kantoorartikelen en souvenirs aan het assortiment toegevoegd.

In het voormalige pension van Moene Hofker  en haar zoon Eeltje Hofker vestigden Willem Baarsma (1927-2018) en Gea Hooghart  een kledingzaak die nu door zijn zoon is voortgezet.

Aan de Ballumerweg stond de boerderij van Dirk Olivier (1877-1970) die daarnaast ook met paard en wagen vrachten vervoerde. Dirk was in 1901 getrouwd met Geertje de Vries geboren te Ternaard en overleden in 1944. Zijn zoon Pieter Olivier (1904-1964) en getrouwd met de in Hollum geboren Dieuwke Borsch (1906-1985) nam het bedrijf over maar de activiteiten van de boerderij werd beëindigd. Kleinzoon Douwe Olivier ging verder met het bedrijf als vervoersbedrijf en groothandel van frisdrank, bier, ijs en andere horecaproducten. Na het overlijden van Douwe Olivier werd dit deel van het bedrijf overgenomen door Henk Metz.

In het gebouw waarin nu de winkel “de Rentmeester” is gevestigd heeft Benard Visser uit Hollum nog een garagebedrijf gehad. Ook was er een benzine station.

Romke was geboren in 1873 in Veenwouden waar zijn vader herbergier was.. Hij had aanvankelijk een bakkerij. De oven is nog lang in het pand aanwezig geweest.  Romke Kooistra werd later postbode. Hij was getrouwd met Leentje Posthumus en overleed in 1947. Het huis is later door de gemeente aangekocht en verbouwd tot woning.

Jelske de Jong (1862-1947) was getrouwd met Jan Metz (1856-1908). Waarschijnlijk omdat haar man op jonge leeftijd overleed (52 jaar) is zij aan de slag gegaan met administratieve werkzaamheden waaronder de administratie van de Boerenleenbank te Nes.

Hendrik Hofker (1858-1929) onderhield een beurtdienst vanaf  Holwerd   naar Ameland.  Hij was getrouwd met Geertje Heeres Schols (1865-1959). Zoon Hendrik Sijdrands Hofker (1896-1981) zetten het bedrijf voort.  Hij was getrouwd met Hendrika Edes (1905-2001). Er zijn mooie verhalen over wadlooptochten in de winter voor de bevoorrading van het eiland in o.a. de winters van 1929 en 1947. Het beurtvaartbedrijf verloor het van het transport per vrachtwagen en veerboot. En ook de brandstoffenhandel is vrijwel geheel verdwenen.

Schildersbedrijf Appelman is opgericht in 1926 door  Douwe Appelman. (1894-1974)Nadat Douwe, na zijn laatste vaart, vanuit Engeland weer terug keerde naar Ameland, is hij later met zijn vrouw Martha van der Geest (1902-1994) in 1926 een klein pensionnetje begonnen. Naast dit pensionnetje besloot Douwe iets er bij te gaan doen, schilderen, en dat is ondertussen uitgegroeid tot een professioneel bedrijf. In 1959 is het bedrijf overgenomen door zoon Piet Appelman en deze heeft in 1994 zijn bedrijf overgedragen aan alweer de derde generatie Appelman, David Appelman.

Gerben de Jong, geboren in 1879 was getrouwd met Catharina Boelens, in de volksmond Tjette Trien (1874-1961) . Zij was een dochter van Jan Boelens (molenaar) en Tjitke Oekes Metz (molenaarsche).

Anne de Jong (1908-1998) en Trien (Catharina) Metz (1909-2008) hadden een winkel aan het begin van de Strandweg in Buren.

Pieter Kooiker ( 1911-2002) en Catharina Kiewied (1913-1984) verkochten kleding vanuit hun woning aan de Kooiweg. Je kon er ‘s avonds na 7 uur passen in de bedstede.

Toon (Antonius) Oud en Annelies de Haan hadden aan de Hoofdweg een kruidenierszaak, groente en fruit die onder de merknaam VeGe uitgroeide tot een kleine supermarkt. Zijn ouders Klaas (Nicolaas) Oud (1892-1964) en Catharina Molenaar (1897-1956) trouwden in 1932. Zij zijn in de “legeweech” van het pand begonnen met een winkel.

Petrus Jacobus (Piet)  Brouwer (1899-1984) was getrouwd met Margaretha Antonia Molenaar ( 1904-1994). Ze hadden een bakkerij aan de Hoofdweg.

Gerardus Metz (1872-1958) was gehuwd met Trijntje Boelens (1872-1940). Zij hadden een kruidenierswinkel aan de Willibrordusstraat.

Barend Molenaar (1903-1975) zoon van Willem Molenaar en Catharina Kooy, was getrouwd met Aafke Postma (1921-2009) . In de volksmond werden ze “Baaike en Aaf” genoemd. Barend had een smederij en repareerde fietsen e.d.

Theodorus Metz  (1919-1972) was gehuwd met Martha Brouwer (1926-2009). Hij is ook machinist geweest van de melkfabriek in Buren die tot 1943 heeft gefunctioneerd. Zijn zoon Paul heeft later op deze plek een smederij gehad.

Barend Beijaard (1896–1989) was getrouwd met Jacoba (Coba) Tieman (1896-1989). Ze hadden een bakkerij aan de Tiemen Boelensweg.  De moeder van Barend liep nog met de  “Bôllekörf” en ventte zo het brood uit.

Jaap Oud geboren in 1905 en overleden in 1983 trouwde in 1935 met Regina Brouwer (1911-1992). Jaap begon in 1942 een timmerbedrijf aan de Strandweg. Zij zoon Y.H. Oud nam het bedrijf in 1969 over en vestigde een nieuw bedrijf aan de Nieuweweg. Het groeide uit tot het huidige aannemersbedrijf “Bouwbedrijf J.J. Oud” waar nu kleinzoon Johnny Oud de leiding heeft.

Piet Boelens  (1875 - 1952) werd “Kuup genoemd”. Hij had een boerderijtje en een maakte tonnen , “kupen” (lage wastobbes) en doodskisten. Hij trouwde in 1897 met Johanna Metz, geboren in 1873 en overleden in 1902. Het gezin telde twee dochters, Catharina en Gerbentje, en een zoon Petrus die in 1920 overleed.  Daarna trouwde hij, in 1914,  met  de in 1882 geboren Martje Oud. Zij overleed in 1919. Piet trouwde daarna nog een keer in 1921 en nu met Jacoba Former geboren in 1889 en overleden in 1936.

In dit laatste huwelijk werden opnieuw  drie kinderen geboren: Petronella (Nel), Petrus (Piet) en Antje.  Merkwaardig overleden zij alle drie in 2006.

Petrus (Piet) Boelens , zoon van “Kuup”, werd geboren in  1922 en overleed  in 2006 was getrouwd met Thecla Kiewiet  werd in de volksmons “Piet kuup” genoemd.  Bekend is o.a. ook “Kuupers Tiemon”, Tiemon Boelens, directeur van de boterfabriek in Buren.

Hij woonde in het boerderijtje van zijn vader en was boer en vrachtrijder. Hij werkte ook bij Theo Kiewiet. De beide vrouwen waren zussen(Thecla en Marie).

Paulus P. Brouwer  (Metke Paulus ) geboren in 1888 en overleden in 1968 en zijn echtgenote Ida Oud (1889 -1945) waren een bekend kasteleinsechtpaar in Buren. De naam “Metke” komen in de stamboom tegen als de naam van zijn betovergrootmoeder Metke Paulus ( 1752 – 1838) die getrouwd was met Geert Pieters Brouwer (1748 – 1809) . Het zou kunnen dat  deze Metke na het overlijden van haar man een cafeetje is begonnen.

Zoon “Dorus” (Theodorus) Brouwer zou later het bedrijf voortzetten in het bekende Hotel “de Klok” in Buren. Dit werd gevestigd in de voormalige openbare lagere school in Buren.

Meer info is welkom via info@amelanderhistorie.nl

Aloysius Fluitsma (1888-1965) was getrouwd met Anna Maria Oud (1887-1945). Het bedrijf werd later overgenomen door Anne Hengst (1912-1984) die getrouwd was met Gerda de Haan (1913-2003).

Ruurd Beekema (1912-1978) was getrouwd met Duifje Metz (1913-1996). Ze hebben hier jarenlang een slagerij gehad. Ruurd werd geboren in Ruigahuizen als zoon van Ijme Beekema en Stijntje Molenaar.

Paulus  Brouwer (1884-1972), zoon van Jan Douwes Brouwer en Hiltje Dirks Metz was getrouwd met Antje Boelens (1887-1956). Hij verkocht veevoeders.

Jacob Molenaar (1862-1938) was getrouwd met Catharina Jacquot (1878-1956). Catharina was een dochter van Francois Jacqout (1844-1882) schoenmaker te Nes en gehuwd  in 1874 met Jansje (Johanna) Oud. Francois is daarvoor gehuwd geweest met Antje Jippes Beijaard. Deze Antje werd geboren in 1935 en woonde in Ballum. Zij trouwde op 26 juni 1869 met Francois. Antje overleed op 17 juli 1870 bij de geboorte van haar eerste kind, een dochter Anna Maria. Francois overleed in 1882 op 38-jarige leeftijd.

Francois zijn ouders zijn Christiaan Francois Jacquot  (ook schoenmaker) en Catharina Bekkers afkomstig van Dokkum. Zij vestigen zich op Ameland. In Dokkum woonden ook de ouders van Christaan, te weten Francois Jacqout, geboren in Moulinville  (frankrijk) werkzaam als schoenmaker en gehuwd met Maria Wüst.

Waarschijnlijk heeft Catharina het cafe na de dood van haar man voortgezet. Ze stond bekend als Jans Katriene Molenaar.  De naam Jans is afkomstig van haar moeder Jansje, Catharina werd Katriene en Miolenaar was de achternaam van haar man.         

In 1893 werd er in Buren een zogenaamd Rijksdepôt gevestigd bij J.Hzn. Mosterman tevens herbergier op de hoek van de Koiweg en de Strandweg. Het ging alleen om de verkoop van postzegels, brioefkaarten en postformulieren. De winst bestond slechts op 1% op de inbkoop bij het kantoor in Nes. Rijk zou je er niet van worden.  Ook werd bij hem aan huis een brievenbus geplaatst. De brievengaarder C.J. Molenaar van Nes moest de bus lichten wanneer hij de bestelling in Buren uitvoerde. In 1901 kwam het depôt bij hulpbesteller D. Brouwer die in 1923 werd opgevolgd door zijn zoon J. Brouwer. Als het eiland geisoleerd was in de winter kwamen er daarna grote hoeveelheden post. De brieven en pakketten lagen dan in de woonkamer van Brouwer en er werd bekend gemaakt dat men de post bij hem kon afhalen. Buren had geen hulptelefoonkantoor en in 1940 slechts 1 abonne te weten Tames Oud Tzn (1888-1977) hoofd van de openabre school. Meester Oud kon gratis gebruik maken van de telefoon onder voorwaarde dat de bewoners van Buren van de telefoon gebruik mochten maken. Gesprekken werden genoteerd en de onkosten betaald. Ook moest hij telefonische berichten aan anderen doorgeven. Dit werd vaak door zijn dochterv gedaan. In 1942 gebeurde dat 301 keer ofwel ca 6 keer in een week. In 1960 volgde de automatisering van het telefoonnet.

In 1911 is in Buren een vereniging Coöp. Stoomzuivelfabriek opgericht. Er werd echter tot 1928 gewerkt met een handkrachtfabriek. In 1927 werd besloten een stoomkrachtfabriek  te bouwen. Enkele jaren later werd het oude fabriekje afgebroken en vervangen door een nieuwe fabriek. Er werd alleen boter gemaakt. Wanneer tijdens de oorlog de aanvoer van melk daalt besluit de Duitse bezetting in 1943 dat de fabriek wordt gesloten  en alle melk van het eiland in Hollum moet worden verwerkt. Op 21 november 1946 wordt de verenging opgeheven. Het gebouw “ ’t fabriek” is later omgebouwd tot woning. (Zie “Zuivelindustrie” van P. Heslinga).

Willem Kersjes Nobel  ( 1865-1944) was getrouwd met Risje Former(1870-1964). Ze trouwden in 1897. Willem was als bakker werkzaam in de bakkerij van zijn vader Kersje Willems Nobel (1837-1889). Kersje had naast de bakkerij ook een boerderij en vanaf 1888 was hij rijksdepôthouder voor de post. Na het overlijden van Kersje heeft Willem in 1902 in een nieuw pand met boerderij aan de Nesserweg, het post- en borenwerk voortgezet. Wanneer hij trouwt in 1897 is hij nog bakker, maar bij de geboorte van zijn zoon Kersje in 1906 wordt landbouwer vermeld als beroep.

Hendrik Nobel (1860-1945) is een zoon van  Pieter Hendriks Nobel en Aafke IJnzen de Boer.

In 1892 wanneer hij trouwt met Bertha (Berttien) Cornelia Bakker (1865-1943) is hij bakker of broodbakker van beroep. In 1892 wordt ook hun eerste dochter geboren Aafke.  Zij overlijdt ongehuwd in 1962. Van de zeven kinderen die hierna worden geboren blijft alleen Augusta, geboren in 1898 in leven. Augusta trouwt met Johannes Brouwer en overlijdt in 1981. De overige zes kinderen worden levenloos geboren of overlijden binnen 2 jaar.

Voor zover is na te gaan heeft Hendrik zijn werkzaamheden in de bakkerij al beeindigd in 1894 want dan wordt als beroep landbouwer vermeld.

Andries Pieters Nobel (1876-1952), broer van Henrik Nobel is ook bakker. Vermoedelijk hebben ze eerst samengewerkt in de bakkerij. Andries is  in 1916 getrouwd met Gelsina Anna Maria Bakker geboren in Amsterdam. (1883-1965). Andries is dan 39 jaar en Gelsina 32 jaar oud. Het echtpaar krijgt op Ameland twee kinderen, Aafke in 1917 en Pieter in 1920. Ze worden helaas maar enkele maanden oud. Andries en Gelsina vertrekken daarna naar Terschelling. Andries overlijdt daar in 1952 en Gelsina in 1965.

Aaltje de Boer had een kruidenierswinkel op de hoek Camminghastraat/Nesserweg. In de winkel was ook het postkantoor gevestigd. Dit was van 1954 tot 1966.  De winkel is daarna overgenomen door Bouke Bloksma.        

Lourens Nobel was in 1906 getrouwd met Trijntje van der Meij. Behalve de bakkerij hadden ze ook een boerenbedrijfje. Hun zoon Leendert heeft de bakkerij voortgezet. Hij stond o.a. bekend om zijn lekkere tulbandcakes die met Kerstmis werden gebakken. Ook toen de bakkerij was gestopt bakte hij speciaal voor kerst nog deze tulbanden. In het pand aan de Camminghastraat zit nog de complete bakkerij met oven en de bekende kerfstokken.

Marten Jongsma was geboren in Roden. Als hij met Tietje Klip trouwt in juli 1905 zijn ze beiden 27 jaar. Marten is dan zeeman. Zijn ouders zijn Eelke Jongsma, van beroep schipper, en Geesje de Vries . In 1930 als hun zoon Barend trouwt hebben ze een winkel in Ballum.

Gerben de Vries trouwt in 1912 met Elisabeth Nobel. Hij is dan beheerder van een zuivelfabriek. Dat zal vermoedelijk van de coöp. Roomboterfabriek “de Goede Verwachting”zijn geweest, welke in 1904 werd gebouwd maar al in 1925 werd het fabriekje gesloten en ging de melk naar de nieuwe fabriek in Hollum.

Behalve een kruidenierswinkel hadden Bemen en Betje ook een taxibedrijf. Ze waren beiden geboren in 1914 en trouwen in 1941. De zaak is voortgezet door zoon Barend en nu kleinzoon Benjamin Manje die op deze plek een Spar winkel heeft.

Barend Willem Nobel is ook geboren in 1914. Hij was getrouwd met Popke IJpenga geboren in 1991. Zij overleden beiden in 1996. Zijn vader was Willem Barend Nobel (1875-1954) getrouwd met Antje Klip (1880-1931). Barend Willem zijn zoon werd weer Willem Barend .  Deze zette de zaak voort en heeft het café uitgebreid met een hotelfunctie. Ook hier is het nu kleinzoon Barend Willem die Hotel Nobel exploiteert. De kruidenlikeur “Nobel”, welke ontstaan zou zijn door een gebrek aan drank en het mixen van restanten, is een nationaal bekend drankje geworden.

Rond 1936 was door Klaas Willems Nobel een elektrische maalinrichting in gebruik genomen. Het pand stond op de hoek Gerrit Kosterweg en Baron Rengersweg. De maalderij van Nobel heeft tot 1960 stand gehouden.

Pieter Tjeerd Visser (1877-1960) is  in 1905 getrouwd met Johanna Christina Matthiesen (1881–1977). In de volksmond werden ze Piet en Hanne genoemd.

Jan van Tuinen  (1896–1915) en Jantje Gerben de Vries (1849-1922) hadden herberg aan de Camminghastraat. Jan van Tuinen zijn beroep volgens de burgerlijke stand is kastelein.

Jan van Tuinen is “beheerder eener zuivelfabriek” als hij in 1910  trouwt met Aagje Nobel. Hij is een zoon van meester van Tuinen.

Cornelis Nobel geboren in 1892 had in Ballum een bouwbedrijf. Hij was getrouwd met Jetske Klip.  Nobel overleed in 1972. Zijn in 1897 geboren vrouw overleed in 1995.

Tjerk Joosten was getrouwd met Pietje de Vries. Tjerk geboren in 1854 is zeeman en overlijdt in 1892 te Marseille.  Vermoedelijk is Pietje daarna een winkeltje begonnen. Zij was geboren in 1855 en overlijdt in 1935.

Rond 1896 waren er 46 boerenbedrijven in Ballum. De meeste bedrijfjes (41) hebben minder dan 5 koeien. Met 7 koeien verkreeg je ca 40 liter melk per dag waarvan 1 kg boter kon worden gekarnd. Ook in Ballum groeide de belangstelling voor het oprichten van een boterfabriek zoals ook in de andere dorpen het geval was.  In 1904 werd aan de coöperatie een bouwverguinning verleend voor de bouw van een fabriek. Dit gebeurde op een perceel dat thans is gelegen aan de Gerrit Kosterweg.  Aannemer was de bekende Foppe de Jong uit Nes die de fabriek bouwde voor f 1.250,00.

Jan Ailjens van Tuinen (1876 – 1928) en getrouwd met Aagje Nobel (1883 – 1969)  was de eerste beheerder, Tjeerd Ruijgh (1894 – 1969) beheerder-machinist en Andries A. Kolmer medewerker. In 1925 werd de nieuwe fabriek in Hollum in gebruik genomen en kwam aan de zuivelindustrie in Ballum een einde.  Tjeerd Ruijgh en Andries Kolmer kwamen in dienst bij de nieuwe coöperatie. De nieuwe  coöperatie Stoomzuivelfabriek “Ameland” telde 154 leden die met elkaar 700 koeien in nbezit hadden. Ook 18 boeren uit Nes konden als lid worden ingeschreven.

Er is nog een klein fabriekje in Ballum geweest waar flessehulzen werden gemaakt. Het fabriekje was gevestigd in een schuur achter de woning van Doeke Visser op de hoek Gerrit Kosterweg  van Camminghastraat. De hulzen werden gemaakt van roggesrto dat ruimschoots voorhanden was op het eiland. Eigenaar was Pieter Huisman. De dure vervoerskosten zorgden uiteindelijk voor sluiting van het fabriekje.

Ballum had in 1872 al een brievenbus en in 1988 werd Kersje Willems Nobel (1837-1889) rijksdepôthouder voor postzegels, briefkaartenen formulieren. Nobel was getrouwd met Klaaske Sparrius en nhad ook een bakkerij en beorderijtje. Later ging hij ook voor rekening van brievengaarder C.J. Molenaar te Nes de postbestelling doen.  In 1889 overlijdt Kersje en neemt zijn zoon Willem het post- en boerenwerk over en zoon Lourens de bakkerij.

Willem trouwt met Risje Former. In 1902 komt het kantoor in een nieuw pand aan de Nesserweg waar gelijktijdig een telefoonkantoor wordt gevestigd. Willem deed de boerderij en Risje bestelde de post en beheerde de teklefoon.

Hun beide kinderen , dochter Klaaske (1899-1954) en zoon Kersje (1906-1976) namen de werkzaamheden later over. Zo bediende Klaaske de telefoon en kreeg vanaf 1925 het poststation te beheren.  Na het overlijden van Klaaske in 1954 ging het poststaion naar de winkel van Mej. A. de Boer. In 1959 verkocht zij de winkel en nam zij dit mee naar haar nieuwe woning aan de Nesserweg. In 1966 verhuisde het kantoor naar Camminghastraat 19 onder beheer van Antje van Seventer-Nobel. Het station werd in 1975 opgeheven waarna de postkantoorhouder van Hollum tot 1989 dagelijks een uur zitting hield in het gemeentehuis te Ballum.

In dit pand heeft GertJan Ruijgh een aantal jaren rijwielverhuur gehad. Later is het pand opgesplitst in een drietal winkels.            Aanvankelijk zat hier ook de viswinkel van H. Metz. Ook is een winkel gebruikt als Grieks afhaalrestaurant.  Momenteel wisselt het gebruik zo af en toe. 

August de Boer (1920-2000) was getrouwd met Lise Jongsma. In een gebouwtje op dit terrein is de elektrische korenmaalderij geweest. Nadat de korenmolen “de Verwachting” in 1948 was gesloopt probeerde Auk de Boer een elektrische maalderij op te starten. De maalstenen van de Verwachting waren echter veel te groot en te zwaar voor de elektromotor die hij had aangeschaft. In 1950 kocht hij de maalinstallatie van Jan van der Laag. Met deze kleinere installatie lukt het roggemalen wel. Het aanbod werd echter steeds minder en in 1960 werd de maalderij opgeheven. 

Zie voor meer info: Windscheppen op Ameland

Pieter Herman Romer( 1908-1978), zoon van Gerard Theodoor Romer en Jitsche Bosch, was getrouwd met  Trijntje Ruijgh (1919-1985) Grootvader Pieter Herman afkomstig van Warga begon hier zijn bedrijf. Deze Pieter Herman was getrouwd met Wijtske Schepers afkomstig van St. Jacobiparochie. Pieter Herman was schipper/koopman met daarbij een brandstoffenhandel.

Juffrouw Gieltjes, zoals ze hier werd genoemd, heeft hier gewoond en in het pand gedurende die jaren een kapsalon gehad met een winkeltje waar ze o.a. souvenirs verkocht. Juffrouw Giletjes arriveerde op het eiland als huishoudster van de onderwijzer Groenewold in Nes. Omstreeks 1948 vestigde zij zich in Hollum.  Het pand is nu in gebruik als woning.      Ze stond Van 1950 tot en met 1954 met haar bedrijf ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.

Hier was jarenlang het transportbedrijf van Jur (Jurjen)de Vries (1905-1992) en Riek (Henderika Siena) de Vries (1912-1983) gevestigd. Jur reed met een vrachtwagen vooral met vrachtgoed van en naar de beurtschippers Bruin in de Ballumerbocht. Ook het veetransport was een belangrijk onderdeel.  Het bedrijf groeide uit tot een flink transportbedrijf toen zijn zoon Klaas de Vries het over nam. Na zijn overlijden werd het door zijn zoon Jurjen verplaatst naar het bedrijventerrein aan de Achterdijken 21 te Nes waar het werd samengevoegd met transportbedrijf Ridder tot “Ridder-de Vries”.

Jitze M.Ridder (1905-1992) was getrouwde met Sjoukje Ridder (1897-1994) Hij is gestart met het vervoeren personen en vracht met paard, rijtuig en wagen. In 1925 schaft hij een autobus aan. Het is de vierde op het eiland. In 1930 wordt het Ridder en Co omdat Botte Neij gaat meedoen in het bedrijf. In 1934 wordt gefuseerd met de autobusonderneming van Gerrit Visser. Zo ontstaat Visser/Ridder en Co. Daarnaast was er nog een boerenbedrijf.  Zoon Marten neemt later het vrachtbedrijf over terwijl zoon Gerrit zich met het personenvervoer gaat bezighouden.

Zo ontstaat  in 1958 de HABO. (Hollumer Autobusonderneming). In 1967 wordt het personenvervoer verkocht aan de NOF die actief was in Noordoost Friesland.

Het transportbedrijf wordt nog op dezelfde locatie voortgezet tot de samenvoeging met het bedrijf van de Vries.

De loods waar bussen en vrachtwagens werden gestald is verdwenen. Op de plek zijn woningen gebouwd.  In de boerderij zijn appartementen gebouwd.

Eduard Visser (1899-1980) was getrouwd met Etje Matje Mosterman (1912-2002) Hij had op deze plek een kapsalon met woning. Het was een echte kapperszaak voor wat betreft de inrichting. Hij verkocht ook boot- en buskaartjes e.d. Ook is op deze plek het postkantoor geweest.  

Marten Faber (1893-1979) was getrouwd met Aukje IJnsen ( 1894-1964).Op deze plek was achter in de boerenschuur van de woning het bouwbedrijf van Marten Faber gevestigd. Zij zoon Piet(er) Faber heeft dit later overgenomen en een grote nieuwe loods en woning gebouwd. Het bedrijf is inmiddels opgeheven.

In het voormalige boerderijtje van zijn ouders Arend Visser (1883-1954) en Janke Molenaar (1886-1972), begon zoon Arend samen met zijn vrouw een boekhandel.  Later werd op het adres Schoolstraat 4 een nieuwe winkel met woning gebouwd.

Nadat Koos Scherjon hier een boetiek heeft gehad is het pand nu in gebruik als pizzeria.

In een nieuw gebouwd pand  nr 4 hebben Arend en Noor hun bedrijf voortgezet totdat het bedrijf werd beëindigd en de winkel werd overgenomen door Hans van der Meulen.

Hans van der Meulen heeft in dit pand een winkel gehad waar hij groente, fruit, bloemen en kruidenierswaren verkocht. Het pand is nu als woning in gebruik.

Toen Antje Kanger ( 1895-1979) haar man Cornelis Wijnberg, zeeman in 1922 overleed was hij nog maar 26 jaar. Cornelis was een zoon van Cornelis Wijnberg, ook zeeman en Pietje Bruin. Antje bleef met twee kinderen achter, Cornelis en Sjoukje, n begon in het oude pand, dat van de Doopsgezinde gemeente was een winkeltje. Later kocht zij het pand van de Doopsgezinde gemeente en bouwde er een geheel nieuw pand met voor die tijd een grote winkel.  Haar zoon Cor (nelis) Wijnberg nam het bedrijf over. Tot de winkels van Douwe Bakker (VIVO) Hendrik Engels (SPAR) en Cor Wijnberg(VeGe) fuseerden tot HEDOCO.

In het pand zijn verschillende ondernemingen gevestigd geweest.  Zo had Jan de Jong jr. hier een kledingzaak, een croissanterie, Jeanet de Jong een boekhandel en thans is het de boekhandel, lectuur en souvenirwinkel van Jan van der Laag. Ook is het pand nog enkele jaren als natuurmuseum gebruikt.

Was dit Cornelis Drieuwes de Boer??? Organist. Meer info is welkom via info@amelanderhistorie.nl

Willem de Boer (1899-1982) getrouwd met Grietje Brouwer (1903-1991) had in het pand een woning met een schoenenwinkel met daarachter een schoenmakerij.  Het pand is nu geheel in gebruik als woning.

Douwe Bakker (1915-1990) begon zijn winkeltje in het oude huis van zijn ouders (Douwe Bakker (1878-1972) en Elisabeth de Vries (1884-1957) aan de Westerlaan. Naast het winkeltje waarbij zijn moeder hem hielp ventte hij  met paard en wagen. Hij trouwde met Neeltje Borsch (1915-2003).

Later verhuisde het winkeltje naar een nieuw pand aan de Spinhuisstraat . Toen de VIVO-winkel fuseerde met SPAR en VeGe werd het pand eerst nog gebruikt door de nieuwe combinatie HEDOCO. Speelgoed en huishoudelijke artikelen werden hier ondergebracht. Later zou de zoon van Hendrik Engels, Jan Engels deze afdeling voortzetten in de oude winkel aan het Zwaneplein. Douwe Bakker, zoon van Douwe sr.  Bouwde een nieuwe supermarkt  aan de O.P. Lapstraat. Kleinzoon Douwe is nu de eigenaar.

Na de ruilverkaveling werd de boerderij Westerlaan 4 bewoond en gebruikt door Dirk en Fokje Engels. Toen Dirk stopt met de boerderij was nog een aantal jaren het Natuurmuseum hier gevestigd. Jacob Bakker heeft het pand later aangekocht en als hobbyboer gebruikt. Het kreeg de naam “Bakkershoeve".

In het oostelijk gedeelte van dit pand heeft Simon Bakker een kruidenierswinkel gehad nadat de winkel aan het eind van de Badweg tijdens de oorlog moest worden afgebroken. Het pand is nu als woning in gebruik. In deze woning hebben Jan Tromp en Hieke jarenlang gewoond.

In het achterste gedeelte van dit pand heeft  Koos Scherjon met zijn vrouw nog antiek en curiosa verkocht. Het pand is nu als woning in gebruik.

Sipke van der Laag had hier een kruidenierswinkel en verkocht ook groente en fruit. Het gezin is in 1956 naar Drachten vetrokken waarna Kees Manje weer naar het pand verhuisde. Tegenwoordig is het accountantskantoor “Twa” hier gevestigd.

Aan het Cornelis Bruinpad  woonden  Klaas van der Laag (1883-1962) en Trijntje Sipkes Visser (1886-1955). Klaas was van beroep timmerman maar hij heeft met groente en fruit gevent en ook werd er aan huis verkocht.  Zij kregen twee kinderen, in 1910 Rimkje en in 1911 Drieuwes.

Jacob Schoute (1886-1970), afkomstig uit Amsterdam, had in dit pand een kruidenierszaak. Hij was getrouwd met Martje Sparrius (1885-1971). Pieter Schoute (1884-1952), die gehuwd was met de zus van Martje, Pietje Hendriks Sparrius (1881-1941), had hier ook een petroleum- en oliehandel  van de firma “Automaat”

Later werd de slagerij van Gerrit Dokter hier gevestigd. Dit werd uitgebreid met een cafetaria. Koos Scherjon veranderde het pand in een restaurant. Nu is het een hotel/restaurant.

In een gebouw achter pand Westerlaan 9 had Tjipke Nagtegaal (1897-1974) een wasserij. Hij was getrouwd met Betje Johanna Dokter (1904-1994).  Het was wel een bijzonder huwelijk waarvoor de toenmalige Koningin Wilhelmina bij besluit van 8 juli 1925 toestemming had verleend. Omdat Tjipke op Curaçao was en Betje op Ameland en het huwelijk blijkbaar voltrokken moest worden trouwden zij in 1925 “met de handschoen”. Tjip was gezagvoerder ter koopvaardij. Later heeft Tjipke samen met zijn broer een poging gedaan een vergunning te krijgen voor het leveren van elektriciteit. De concurrentie was groot in die tijd. Wel leverde Tjipke o.a. stroom aan de bakkerij van Jan van der Laag. Tjipke en Betje zijn geëmigreerd naar Australië waar beiden ook zijn overleden.

Later is in dit pand de fouragehandel van de CAF hier gevestigd. De CAF kreeg een nieuw pand aan de Fabrieksweg. Het pand is afgebroken en op deze plek is een woning gebouwd.

Cornelia Manje (1872-1945) was op 10 juni 1895 getrouwd met Pier  Lap (1864-1896).  Op 1 mei 1896 wordt hun dochter Dientje geboren. Pier is zeeman en tijdens de geboorte niet aanwezig.  Pier Lap overlijdt op 12 oktober 1896, 31 jaar oud, in de Kolonie Curaçao. Het bericht van het overlijden wordt op 12 november 1896 ingeschreven in het register van de Burgerlijke Stand op Ameland.  Op 8 januari 1897 overlijdt Dientje. Je kunt je bijna geen verdrietiger verhaal voorstellen. Cornelia zal na dit grote verlies een winkeltje zijn begonnen om in haar onderhoud te kunnen voorzien. Cornelia was een dochter van Barend Cornelis Manje en Yemme Willems de Boer. Aan haar moeder dankt ze dus de naam “Yemme Keetje”.

Bruin Visser (1905-1985) was getrouwd met Sijtske de Vries (1906-2002). In een schuur bij de woning Westerlaan 17 had Bruin Visser zijn schildersbedrijf. Ook verkocht hij hier verf en andere schildersbenodigdheden.      

Willem de Boer (1884-1969) en Cornelia de Vries (1887-1982) hadden hier een slagerswinkel en in de schuur van de voormalige boerderij was de slagerij gevestigd.  Willem ventte het vlees en eieren ook uit met de fiets en had dan keurig een wit jasje aan. 

Zijn zoon Eduard de Boer en zijn vrouw Annie hebbe het bedrijf voortgezet. Daarna heeft Cees Wetting de zaak overgenomen. Vanwege de concurrentie met de supermarkt is het bedrijf beëindigd

In dit pand hadden Jan van der Laag(1905-1964)  en Marie Lamer (1908-1985) hun bakkerij en winkel. In de aanbouw aan de westzijde was de winkel gevestigd.  De bakkerij zat achter de woning en stond daardoor feitelijk aan de Schoolstraat.  Aanvankelijk was zijn grootvader Freerk Klazen van der Laag hier met een bakkerij begonnen. Ook hij had daarbij een boerderij. Later is het bedrijf overgenomen door Doeke Bakker waarna zijn neef Jan F. van der Laag het bedrijf heeft voortgezet. Jan overleed op 58-jarige leeftijd in 1964 waarna het bedrijf werd beëindigd. Later is het pand door de gemeente aangekocht, gerestaureerd en zijn er twee huurwoningen in ondergebracht.          

Het pand is gedurende een aantal jaren door Sierksma gebruikt voor de verkoop van beddengoed, textiel en strandartikelen.

Gerbrand Bruin (1895-1939) was  beurtschipper maar overleed al op 44-jarige leeftijd. Zijn vrouw Antje Visser (1896-1985) was later hoedenmaakster.      

Bauke de Jong is hier een kippenfokkerij begonnen welke later is verplaatst naar de Ridderweg. Zie voor meer info: Kippenhouderij op Ameland, en hoe het verder ging

Brechtje Bruin (1884-1969), in de volksmond “Betje Barf”,  had een winkeltje in het pand Zuiderlaan 21 van waaruit ze kruidenierswaren en petroleum verkocht. Zij was geboren in 1884 en een dochter van  Bregje (de) Bruin die later op 39-jarige leeftijd met Hannes (Johannes) Barf is getrouwd. Johannes was eerder getrouwd met Geesje Dekker.  Haar tweelingbroertje Jan is slechts 6 dagen oud geworden. Brechtje is ongehuwd gebleven.  Merkwaardig is dat het tussenvoegsel “de” uit de aktes is verdwenen.            

Gerben de Vries ( 1908-1978) was getrouwd met Jansje Engels (1901-1982) Hij gebruikte de schuur naast de woning als werkplaats en opslag voor zijn bouwbedrijf. Zijn zoon Douwe heeft het  bedrijf nog enige tijd voortgezet.     

Dit pand werd particulier als rusthuis voor ouderen geëxploiteerd. Ook woonden er mensen die slecht voor hen zelf konden zorgen. In de volksmond werd het rusthuis “het ouwemannenhuis” genoemd.

Pas in 1964 kwam er een verzorgingstehuis op Ameland waardoor de functie van het rusthuis kwam te vervallen.  Daarna is het pand door de familie Hoogenberg als pension geëxploiteerd. Nog weer daarna werd het eerst het kunstatelier van Herman Buijtenhuis.  Nu is in het pand de galerie “Atelier 31” gevestigd met de kunstenaars Margreet Halma en Tom Beijl. 

Het postkantoor is op heel wat  locaties gevestigd geweest. In de panden Zwaneplein 6 , J.W. Burgerstraat 4 , Herenweg 8 , Burenlaan 35  en Schoolstraat 18 en Westerlaan 2 . Er waren wisselende kantoorhouders en brieven bestellers.

Uiteindelijk kwam er min of meer een definitief postkantoor met telefooncentrale in het pand Westerlaan 11 met als kantoorhouder Wim de Boer. Het pand is nu als woning in gebruik. In de aanbouw aan de oostzijde zat het postkantoor. Later werd er op de locatie Westerlaan 33 een nieuw hoofdpostkantoor voor het eiland gebouwd.

Ook dit is verdwenen en zelfs gesloopt. Later is gezocht naar een combinatie met de VVV Ameland. Er was een locatie aan de Fabrieksweg Er is nu een agentschap in de winkel van Pieter de Boer aan de O.P. Lapstraat.

Hier was aanvankelijk de electriciteitscentrale gevestigd. In de jaren dertig van de twintigste eeuw was er veel belangstelling voor  het verkrijgen een concessie voor het leveren van elektriciteit. Tjipke Nagtegaal, Sjoerd Lublink en Teije Smedes waren o.a. kandidaten voor het dorp Hollum. In deze tijd kreeg ieder dorp een eigen centrale. Teije Smedes was het tenslotte die rond 1935 de centrale met woning aan de Fabrieksweg bouwde. Er kwam eerst een bovengronds net waardoor iedereen kon worden aangesloten. Later is alles overgegaan naar het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf (PEB) dat nu ook al niet meer bestaat.

In maart 1904 werd een vergunning verleend voor de bouw van een boterfabriek aan de Schoolstraat te Hollum.  In juli n1904 kon gestart worden met de productie van boter. Directeur werd de heer C.D. de Boer. De kosten van de bouw bedroegen ca f 2.500,-. De bedoigde grond werd aangekocht voor f 35,00.

In 1924 werd gestart met de plannen voor een nieuw op te richten:  Coöperatie Stoomzuivelfabriek “Ameland”.  De boeren uit Hollum en Ballum zouden hun melk gaan leveren aan deze fabriek. Op een stuk land aan de Noordkant van Hollum dat werd aangekocht voor f 750,00 van J.D. Engels.In september 1925 kon de productie van start gaan. De bouwkosten bedroegen uiteindelijk ca f 43.000,-. Het aantal leden bedroeg 156. Al in 1926 worden ook 18 boeren uit Nes lid van de coöperatie. Behalve boter wordt er ook karnemelk gemaakt. In 1928 wordt besloten de fabriek uit te breiden voor de productie van kaas.  En in 1929 wordt de eerste kaas geproduceerd. In 1943 werd op last van de Duitse bezetter de boterfabriekj in Buren gesloten zodat nu alle melk in deze fabriek werd verwerkt. In 1975 werd de fabriek gesloten en werd de melk aanvankelijk per tankauto vervoerd naar de fabriek van “de Takomst” te Marrum. Ook werd een melkleiding aangelegd naar de vaste wal. Deze heeft echter niet zo heel lang dienst gedaan omdat de kwaliteit van de melk nogal verslechterde tijdens dit transport.

Word vriend van Stichting 'De Ouwe Pôlle Ameland'. Daarmee steunt u het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed op Ameland.

• Ontvang drie keer per jaar onze magazine Pôllepraat vol verhalen over de Amelander cultuur en geschiedenis
• Steun onze musea op Ameland: museum Sorgdrager, museum Swartwoude, het bunkermuseum en de cultuurkerk in Nes
• Met uw bijdrage organiseren wij ieder winter een programma bestaande uit lezingen waaraan u kunt deelnemen
• Onze stichting heeft een ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling)

<<< Meld je aan als vriend van de Ouwe Pôlle >>>

• Facebook
• Twitter
• Instagram
• Slideshare
• Amelander Historie Krant (nieuwsbrief)

• Forum Amelander Historie voor al uw vragen over de Amelander geschiedenis en cultuur>>>
• Beeldbank Ameland met ruim 10.000 foto's van Ameland
• Genealogische database met 45.000 Amelanders
• Familiearchief Amelander Historie