Toren van Ballum

De toren van Ballum is gebouwd in 1755 ter vervanging van de oude houten klokkenstoel. Dorpstorens diende met name als ophanging voor luidklokken waarmee men de bevolking kon waarschuwen bij gevaar maar ook om de tijd aan te geven. De toren van Ballum is enkel en alleen voor dit doel gebouwd. Immers de huidige kerk achter de toren is pas veel later gebouwd, n.l. in 1832, toen het kerkje op de begraafplaats was gesloopt. De klok die nu in de toren hangt is na de Tweede Wereldoorlog aangebracht omdat de Duitsers de oude klok eruit hadden gehaald. De oude klok was gedateerd in 1784, op deze klok stond waarschijnlijk het wapen van stadhouder Willem V, dat in de Franse tijd 1810/1813 van de klok werd verwijderd, zoals ook andere teken aan de feodale periode werden verwijderd.  

In ieder geval de tekst              ‘Cristiaen en Jan Seest, Amstelodami Anno 1784 me fecit’.

De klok die nu in de toren hangt is aangebracht in 1949 en heeft een gewicht van 300 kg. En een diameter van 77 cm. Op de klok staat de volgende tekst:

            VAN BERGEN,     CONCORDIAE RES PARVAE CRESCUNT VAN BERGEN M.E.

            FECIT ANNO DOMINI   MCMXLIX  BURGEMEESTER R. WALDA

WETHOUDERS J.E.DE VRIES EN J.J. VAN DER LAAG.

Aan de andere zijde van de klok staat het opschrift:

            19  HEILIGERLEE  ‘49

            DEEZ TOREN RAAKTE ZONDER ZIEL TOEN T’DUITS GEWELD HEM OVERVIEL

            MAAR  WEET  ALS  IK MIJN STEM LAAT HOREN   

UIT NOESTE VLIJT WERD IK GEBOREN.

Zoals vermeld werd de toren in 1755 gebouwd ter vervanging van een houten klokkenstoel, op 14 juni 1755 werd de houten klokkenstoel afgebroken. Daarna werd er een stenen toren gebouwd met daaraan een vast schavot met stenen trap en een geselpaal op het plein aan de toren verbonden. 

Boven de gemetselde boog boven de toegangsdeur was  het wapen van prins Willem V, in wit Bremer zandsteen in gemetseld. Deze steen was gemaakt door de Haagse steenhouwer Jan Oosthout. Het wapen in de steen werd er in de Franse tijd afgeslagen. In de boog boven de deur is een steen aangebracht met de tekst:

            VOLMAGT IAN TIALLES EN KLAAS BROERS

            BURGEMEESTER IAN PYTTERS 1755.

Waarschijnlijk is deze steen later in de boog geplaatst en kan hij in eerste instantie ergens anders in de toren geplaatst zijn geweest. Boven de deur heeft m.i. eerst een toograampje gezeten.

In 1870 werd de toren met twee en een halve meter verhoogd in opdracht van de gemeente Ameland. Aannemer was Kornelis Mosterman uit Nes, voor een bedrag van fl. 824,-

In 1979 was de toren erg slecht de klokkenstoel in de toren was geheel verrot en het metselwerk van de toren verkeerde ook in slechtte staat. Er is door Douwe de Boer een restauratieplan gemaakt en met subsidie van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg werd de toren door Aannemer Faber uit Hollum gerestaureerd.

Naast de toren stond weleer de geselpaal en de schandpaal. De geselpaal werd gebruikt om iemand te geselen en aan de schandpaal werd iemand ten schande gezet die een overtreding had begaan. Op de geselpaal heeft de volgende Latijnse spreuk gestaan;

            Oderunt peccare boni virtutis amore

            Oderunt peccare mali formidine poenae.

In het Nederlands vertaalt:

                Haat de zonde, liefde voor de deugd

                Haat de zonde van angst voor straf.

Op de afbeelding rechts is de schand- en geselpaal naast de toren te zien.