Onbekende balken van de voormalige Doopsgezinde kerk te Ballum

Een balk uit de voormalige doopsgezinde kerk in BallumEen balk uit de voormalige doopsgezinde kerk in Ballum

Op de bovenste balk staat ‘1778 MD’ en op de onderste balk ‘HD. HP. SA . AM . BC, A o = 1791’. 

 

Afgelopen mei werden bij het verbouwen van de voormalige doopsgezinde kerk te Ballum twee bijzondere balken gevonden. Op de balken stonden een reeks letters en cijfers waarvan de betekenis onbekend is. De letters doen aan initialen denken en de cijfers aan jaartallen. Indien de balken net zo oud zijn als de genoemde jaartallen, 1791 en 1778, dan is de kans groot dat de balken uit de vorige doopsgezinde kerk aan de Nesserweg afkomstig zijn. De nieuwe kerk werd in 1883 gebouwd en in die tijd was het bouwmateriaal duur en schaars waardoor men vermoedelijk het materiaal van de oude kerk hergebruikt heeft. Maar daarmee zijn de reeks letters nog niet verklaard. Als de letters voor initialen staan dan is natuurlijk de grote vraag van welke personen ze waren. In eerste instantie werd er van uitgegaan dat de initialen van personen waren die bij de kerk een functie vervulden zoals een predikant of leden van de kerkenraad. Hiervoor bleken echter te weinig aanknopingspunten te zijn. Een andere theorie ging ervan uit dat de initialen van Ballumers waren die in het jaar 1791 gedoopt zijn. Helaas, kon men geen personen met deze initialen vinden.

 

Na enige literatuur over de geschiedenis van de doopsgezinde kerk geraadpleegd te hebben, bleek er in een boekje van de voormalige Doopsgezinde leraar Klaas Gorter een mogelijke theorie over te balken te staan. Klaas Gorter schrijft:

Men “vond toegang tot de gaanderij aan de zuidzijde langs de trap, die achter uit den gang “achter het  voorkamertje naar boven ging en aan de noordzijde uit een  “binnenportaaltje, die in den hoek tegenover de bank voor de buitendeur was geplaatst. “De beide verdiepingen waren zoo laag, dat de mannen hunne hoeden konden “ophangen aan de pennen, die in de verveloze balken van gaanderij en zolder tot dat “doel waren ingeslagen.

“Aan die balken zag men hier daar voorletters en jaartallen met verf “opgestreken, aanduidende de namen der jonge dochters, die in dat jaar de “kerk hadden schoongemaakt. 

Het schijnt van oudsher de gewoonte geweest te zijn, dat ongehuwde leden der gemeente zich voor dat werk vrijwillig aanboden, zoals blijken kan uit de volgende aantekening op het jaar 1780 ‘’ in deze maand –juni- is de Vermaning schoongemaakt door 12 Meiden in eene week, maar geen jongens;”

Met andere woorden zou er op de onderste balk de initialen van vijf ongehuwde Ballumer vrouwen kunnen staan die in 1791 de kerk schoongemaakt hebben. Natuurlijk valt deze theorie niet te bewijzen. Daarnaast is het de vraag of deze theorie voor de onderste balk ook opgaat. Toch heeft Pieter Jan Borsch een poging gedaan om namen van Ballumer vrouwen bij de initialen te vinden. Dit blijkt een hele lastige klus te zijn. Veel jonge vrouwen gingen in hun tienerjaren naar Amsterdam toe te dienen waar ze zich vaak lieten dopen en belijdenis deden. Tot dusver heeft Pieter Jan Borsch één naam gevonden bij een lijst van de Jan Jacobsgemeente uit 1804. Het gaat om Antke Mientjes die plm. 1757 in Hollum werd geboren. Zij werd op 12 januari 1777 in Hollum gedoopt, bleef ongehuwd en overleed op 21 december 1813 te Ballum. In 1791 was zij rond de 35 jaar en daarmee geen jonge meid meer. Al met al heeft Pieter Jan Borsch in het doopboek van de Jan Jacobsgemeente alle Ballumer vrouwen nagekeken. Helaas, bleken er weinig vrouwen de genoemde initialen te hebben. Wat betreft de andere balk waar de letters 'MD' op staan, zouden die ook best als Romeinse cijfers gezien kunnen worden. In dat geval betekent het 1500 wat een jaartal kan zijn. Waarom het dan op een balk staat, is maar de vraag... 

 

<<< TIP: schrijf u in voor onze maandelijkse nieuwsbrief >>>

VRIENDEN WORDEN

Word vriend van Amelander Historie! U ontvangt iedere maand onze historiekrant en krijgt een gratis e-book cadeau! 
 
 
 

Ontdek alles over Stichting De Ouwe Pôlle

Word vriend van Stichting De Ouwe Pôlle. Bekijk de voordelen:

Word vriend van Stichting 'De Ouwe Pôlle Ameland'. Daarmee steunt u het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed op Ameland.

  • Ontvang drie keer per jaar onze magazine Pôllepraat vol verhalen over de Amelander cultuur en geschiedenis
  • Steun onze musea op Ameland: museum Sorgdrager, museum Swartwoude, het bunkermuseum en de cultuurkerk in Nes
  • Met uw bijdrage organiseren wij ieder winter een programma bestaande uit lezingen waaraan u kunt deelnemen
  • Onze stichting heeft een ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling)

<<< Meld je aan als vriend van de Ouwe Pôlle >>>