Schipper Eeuwe de Vries

22-11-2014 13:17

Door Jan J. de Vries

 

Door de beide zoons, Jan en Jacob, van Willem de Vries (wellicht beter bekend als Willem de schoenmaker) kwam ik in het bezit van een aantal gegevens over schipper Eeuwe de Vries, de grootvader van Jan en Jacob.

 

Familiebanden

Natuurlijk trekt het dan extra je aandacht wanneer je weet dat deze Eeuwe de Vries de oudste broer was van mijn grootmoeder, IeuweTrijn,  zoals ze in Hollum genoemd wordt. Is Eeuwe de Vries het oudste kind van het gezin van Jacob Eeuwes de Vries en Jaapje Thijssens Visser, mijn grootmoeder is het jongste kind. Iedereen in Hollum kent natuurlijk Jacob Eeuwes de Vries en zijn vrouw beter als "Jaap en Jaapje". Jacob Eeuwes de Vries wordt geboren in 1834 en dankt zijn bekendheid met name door het feit dat hij op 18 november 1934 als een van de weinigen in die tijd de leeftijd van 100 jaar haalt. Jarenlang is hij roeier in de reddingboot van Hollum en heel wat tochten heeft hij meegemaakt. Jacob Eeuwes de Vries is dus niet alleen de overgrootvader van Jan en Jacob de Vries maar is ook mijn overgrootvader. Het wordt nog ingewikkelder wanneer ik u vertel dat deze Jacob Eeuwes ook de overgrootvader was van mijn schoonvader, Gerrit Bakker. Elisabeth de Vries, de tweede dochter van het gezin van Eeuwe en Trijntje, trouwt immers met Douwe Gerrits Bakker. Aardig dus om te vermelden dat mijn overgrootvader dus de betovergrootvader van mijn vrouw is. Het lijkt ingewikkeld maar het klopt wel!

 

Het gezin van Eeuwe de Vries en Trijntje Nobel

Maar het verhaal moet feitelijk gaan over Eeuwe (Jacobs) de Vries. Hij wordt geboren op 3 juli 1858. Net als heel veel jongens op het eiland gaat hij op jonge leeftijd naar zee. Hij trouwt op 24 januari 1883 met Trijntje Nobel. Ze gaan wonen in het dorp, de woning is genummerd 80/81. Al vrij snel daarna op 14 april 1883 wordt hun eerste dochter Jacoba geboren. Het huwelijk is dus nog keurig op tijd voltrokken, maar dat kan gebeuren met een zeeman die vaak van huis is. Al snel daarna verhuizen ze naar een woning bij de vuurtoren waar hij als lichtwachter wordt aangesteld. Hij had al de rang van eerste stuurman op dat moment. Bij de geboorte van hun zoon Jacob wordt vermeld dat deze is geboren in een huis onder de vuurtoren en dat is in 1886.

Het wordt een groot gezin. Want na de geboorte van Jacoba volgen de geboortes elkaar snel op. De complete lijst van de kinderen van Eeuwe de Vries en Trijntje Nobel:

1. Jacoba geboren op 14 april 1883;             
2. Elisabeth geboren op 10 november 1884;   
3. Jacob geboren op 11 april 1886;                
4. Cornelia geboren op 2 mei 1887;             
5. Cornelis geboren op 8 november 1888;    
6. Eeuwe geboren op 16 maart 1890; 
7. Saapke geboren op 10 april 1891;              
8. Jan  geboren op 12 juli 1892;                      
9. Arjen geboren op 7 augustus 1893 ;
10. Sijtze geboren op 28 maart 1895;  
11. Rensje geboren op 11 maart 1897; 
12. Willem geboren op 30 mei 1899.   

 

Omdat Eeuwe lid is van de Nederlands Hervormde Gemeente en Trijntje van de Doopsgezinde Gemeente worden de kinderen, zoals op Ameland lang de gewoonte is, om en om wel en niet gedoopt. Er is echter een uitzondering want het lijstje van om en om Nederlands hervormd en doopsgezind hapert wanneer op 16 maart 1890 Eeuwe wordt geboren. Hij zou tot de doopsgezinde gemeente dienen te behoren maar wordt wel Nederlands hervormd gedoopt. Vermoedelijk is de reden dat met deze zoon de vader wordt vernoemd en op die manier voor hem dezelfde kerkelijke gemeente wordt gekozen.

Daarna gaat men weer keurig door met doopsgezind en Nederlands hervormd.

 

Er is veel te vertellen over de kinderen van Eeuwe de Vries en Trijntje Nobel. De meeste namen zijn veelal bij de ouderen van Hollum bekend. Wie heeft vroeger geen schoenen gekocht bij Willem en Grietje? Wie kent niet Arjen en Gelske uit de Burenlaan. Arjen had een groentetuin aan de noordkant van de Verbindingsweg (nu ten oosten van de golfbaan). Wie kent niet Sijtze en Gertje die nog jarenlang gewoond hebben in de Schoolstraat. In het huis waarin nu Otto de Jong woont. En dan Cornelia die met Willem de Boer was getrouwd en haar man gordijnen cadeau gaf voor zijn verjaardag. Voor mijn schoonvader, Gerrit Bakker, zijn de contacten met al deze ooms en tantes erg belangrijk geweest.

De jongens gingen zoals vele Amelanders naar zee. Door studie wisten ze allemaal op te klimmen tot in de kapiteinsrang. De oudsten financierden de studie van de jongere broers.

 

Voor belangstellenden hieronder nog een kort overzicht van het verdere leven van de kinderen:

1.       Jacoba (Coba) de Vries trouwt met Cornelis de Boer. Cornelis werkt in de melkfabriek. Daarnaast was hij organist  in de Doopsgezinde Kerk. Hun dochters zijn Jetje, Trijntje, Andre,  Jansje en Bertha. Andre komt op 20 jarige leeftijd op zee om het leven.

2.      Elisabeth (Betje)  trouwt met Douwe Bakker. Douwe Bakker is landbouwer in de boerderij waar nu Jacob en Akki wonen. Hun kinderen zijn: Antje, Eeuwe, Gerrit, Jacob, Douwe, Cornelis, Tjeerd Barend en Trijntje Hiltje.

3.      Jacob de Vries wordt kapitein ter koopvaardij en trouwt met Catharina Smid. Na zijn pensionering bouwen ze het huis "Ter Anker" aan de Westerlaan. Hun zoon Eduard Douwe woont nu in Ballum naast het gemeentehuis.

4.      Cornelia (Cor) de Vries trouwt met Willem (Driewes) de Boer. De beroepen van Willem zijn respectievelijk: zeeman, landbouwer, slager, kantoorhouder PTT en handelaar. Hun kinderen zijn: Wim, Grietje, Tineke en Eduard.

5.      Cornelis (Kees) de Vries trouwt met Antje Visser. Kees is eveneens kapitein ter Koopvaardij. Hun kinderen zijn Eduard, Herman, Cornelis en Greta Trijntje.

6.      Eeuwe de Vries overlijdt op jonge leeftijd. Hij is pas 27 jaar wanneer zijn schip, het stoomschip "Hilversum" in het Bristolkanaal op een mijn loopt.

7.      Saapke de Vries vertrekt naar Amsterdam en trouwt daar met Douwe Sparrius. Douwe is ook kapitein en overlijdt op 19 oktober 1940 op zee. Zijn schip wordt op de Thames getorpedeerd.  Ze krijgen 5 kinderen: Theo, Nel, Eduard, Bernard en Trijntje.

8.      Jan de Vries trouwt met Ietje Park uit Harlingen. Hij is ook kapitein en zijn schip het stoomschip "Ootmarsum" wordt op 14 november 1940 getorpedeerd. Het schip vergaat met de gehele bemanning.  Als eerste stuurman was Jan Engels van Antje Visser van Piet en Hiltje aan boord.  Ietje is dan al overleden. Zij overlijdt op 30 juni 1935. Ze hebben twee kinderen te weten Folkert Jan en Tea Eva. Huize Vriespark is nog een herinnering aan dit huwelijk.

9.      Arjen de Vries trouwt met Gelske Brouwer. Arjen kiest een andere weg. Hij vertrek naar Coevorden en wordt later (hoofd)onderwijzer in het landbouwonderwijs.  Blijkbaar keren ze terug naar Friesland want hun zoon Johannes wordt in Driesum geboren en hun dochter Tine Welmoed in  Murmerwoude. Tine trouwt met Gerrit Willem van de Woerdt en hebben een tweede woning aan de Herenweg. Ieder jaar bezoeken ze trouw de ledenvergadering van de Vereniging Vrienden van de Amelander Korenmolens.

10.   Sijtze de Vries  trouwt met Gertje van der Laag. Ook hij wordt kapitein.  Na zijn pensionering verhuizen ze naar Ameland en gaan wonen in de Schoolstraat. Ze krijgen drie kinderen. Eduard Sijtze, Douwe Jacob en Catharina Gertje (Ina). Douwe de Vries kennen we als de man die altijd in de weer is met de stamboom van de familie. Zijn schoonzoon Rana Randhiersingh Pahladsingh, getrouwd met Christine Dorothee de Vries, zet dit werk nu voort. Heel wat familieleden heeft hij al bezocht of kunnen hem nog verwachten tijdens zijn vakanties op Ameland.

      11. Rensje de Vries trouwt met Gosling Postmus uit Leeuwarden. Gosling treedt in de voetsporen van zijn schoonvader want hij word vuurtorenwachter. Wij kennen hun kinderen Truus, Jacob en Gerard. Renjse stond bekend als "PostmusRensje".

    12. Willem de Vries trouwt met Grietje Brouwer. Vanwege zijn minder goede ogen wordt hij schoenmaker en winkelier. Ze krijgen twee kinderen: Jan Iewe en Jacob Willem.

 

We mogen wel constateren dat het oorlogsgeweld deze familie niet voorbij is gegaan.

 

Roeier en schipper van de reddingboot

Eeuwe de Vries volgt zijn vader op als roeier in de reddingboot van Hollum. In 1888 treedt hij in dienst als roeier. Niet altijd is hij van de partij wanneer de boot uitgaat. Vermoedelijk omdat hij als lichtwachter, vanwege zijn diensten op de toren, niet altijd beschikbaar is voor de boot.

In 1916, hij is dan 58 jaar, wordt hij benoemd tot bootsman of schipper van de reddingboot te Hollum. In 1922 wil hij vanwege zijn leeftijd afscheid nemen als schipper. Er zijn brieven bewaarde gebleven van de NZHRM waarin het vertrek van schipper de Vries wordt besproken. Hij heeft immers nog maar 6 dienstjaren als schipper en dus geen recht op het pensioen van een schipper dat in die tijd f 150,-- per jaar bedraagt. Daarvoor heb je immers 15 dienstjaren nodig. Dit zou betekenen dat schipper Eeuwe de Vries het moet doem met f 50,-- per jaar en dat is het pensioen waarop een roeier recht heeft.

Toch neemt hij uiteindelijk in 1924 afscheid en wordt dan opgevolgd door de 56-jarige Harmen D. Visser. Harmen Visser is de schoonvader van zijn zoon Cornelis. Het bestuur van de NZHRM vindt ook deze nieuwe schipper in feite te oud. Ze zien liever een jongere schipper want over 4 jaar is deze schipper ook 60 jaar en moet hij afscheid nemen. Dan gaat er opnieuw een schipper met pensioen die niet zijn volle tijd kan uitdienen en het ontbreekt de maatschappij aan middelen om deze mensen wel een volledig pensioen te betalen.

Of Eeuwe de Vries toch zijn volledig pensioen heeft gekregen is niet bekend. Wel wordt Harmen D. Visser schipper in 1924 en hij zal dit blijven tot 1 april 1935. In 1931 wordt hij ook tot schipper van de reddingboot van Nes benoemd.

 

Nadat schipper Eeuwe de Vries in 1924 afscheid heeft genomen, wordt hij in 1928 lid van de plaatselijke commissie van de Reddingsmaatschappij. In 1924 verhuizen Eeuwe de Vries en Trijntje Nobel vanuit hun dienstwoning bij de vuurtoren naar het dorp. Hun zoon Willem is dan nog in huis. Hij koopt een stukje grond aan de Schoolstraat. Het is een deel van het "hiem" van de boerderij van zijn schoonzoon Douwe Bakker. Op dit stukje grond wordt de woning gebouwd waar nu Jacob de Vries en Janny van Esseveld wonen. In 1935 neemt hij vanwege zijn leeftijd, hij is dan 79 jaar, afscheid van de plaatselijke commissie en dus de KNRM. Een groot deel van zijn leven heeft hij aan het reddingswerk gewijd. Hij overlijdt op 6 november 1947, 89 jaar oud. Eeuwe beleeft dus nog hele Tweede wereldoorlog waarin twee zoons en een schoonzoon om het leven komen. Zijn vrouw is in 1936 op 79 jarige leeftijd overleden.

 

De vader van Eeuwe Jacobs de Vries

We vinden de naam Eeuwe de Vries ook in een uitvoerig krantenartikel over zijn op 18 november 1934 honderd jaar geworden vader Jacob Eeuwe de Vries.

In dat artikel komt zoon Eeuwe uitgebreid aan het woord. Samen met schipper Harmen Visser brengt hij met de verslaggever een bezoek aan het boothuis in Hollum. Omdat "ouwe Jaap" alles niet zo goed meer onder woorden kan brengen heeft hij gezegd: "vraag het maar aan mien jongen". Die jongen is dan wel 76 jaar met een aardig grijze baard en zo treffen we hem ook aan op de foto die toen gemaakt is. Direct links van de vader zien we zoon Eeuwe staan.

 

Lijst geredden

Bij de stukken treffen we ook een lijstje aan waarop het aantal personen staat vermeld dat Eeuwe de Vries tijdens zijn reddingstochten in veiligheid heeft gebracht. Het gaat om 129 mensenlevens. Het lijstje vermeldt onder meer een reddingsactie waarbij van een Amerikaans schip 13 bemanningsleden worden gered. Van een Belgische logger worden 14 mensen van boord gehaald. Van de Willen Friso 5, een sleepboot uit Delfzijl 4 personen, van een Duitse mijnenveger 15 . Tien vissers uit Wierum hebben hun leven aan o.a. Eeuwe de Vries te danken. Ook bij de reddingsactie waarbij 20 dijkwerkers van de zeedijk worden gehaald is Eeuwe de Vries als schipper betrokken.