Overzicht van alle Amelander zeevarenden tijdens de Tweede Wereldoorlog

Veel eilander mannen zaten op zee toen de oorlog uitbrak. Een aantal kon in het eerste jaar van de oorlog, toen ons land nog neutraal was, tijdig afmonsteren en konden zo de oorlogsperiode op het eiland doorbrengen. De reizen waren echter lang en niet iedereen had de mogelijkheid of de kans om tijdig thuis te komen. Bovendien moest er ook geld verdiend worden en het was in die jaren niet altijd gemakkelijk om werk aan de wal te vinden.

 Toen de Duitsers ons land binnen vielen waren de eerste slachtoffers al gevallen. Al 20 schepen zonken door zeemijnen of werden al getorpedeerd door de Duitsers. In ieder geval is bekend dat 42 mannen die op Ameland woonachtig waren op de koopvaardij dienst hebben gedaan tijdens de oorlogsjaren. Daarnaast waren nog zeker ook 42 mannen afkomstig van Ameland op zee waarvan het gezin elders woonde. De meeste gezinnen van deze zeelieden woonden in Amsterdam of omgeving. Sommigen in Rotterdam of omgeving en slechts een enkeling in Friesland.

Soms keerde het gezin tijdens de oorlog terug naar het eiland om daar het einde van de oorlog af te wachten. Ze waren op Ameland geboren, hun ouders en familie woonde er. Het wonen in Amsterdam was in die tijd gebruikelijk omdat je dan niet hoefde heen en weer te reizen naar het eiland om je gezin te bezoeken tijdens de, soms korte, periodes van verlof. Ook kon je snel aanmonsteren op een schip wanneer je dicht bij de Amsterdamse haven woonde.

 

85 Amelanders op zee tijdens Tweede Wereldoorlog

De lijst van zeelieden omvat op dit moment 85 namen maar het is heel goed mogelijk dat er in de loop der tijd nog namen aan worden toegevoegd.

Voor zover nu bekend zijn 16 eilander zeelieden op zee omgekomen. De meesten door oorlogsgeweld, maar ook degenen die door een ongeluk of ziekte op zee zijn gebleven of daardoor ergens anders liggen begraven worden als slachtoffers aangemerkt.

Op 6 juni 1940 kondigde de Nederlandse regering een vaarplicht af en werd het koopvaardijpersoneel gemilitariseerd. Zo werd men verplicht om te blijven varen. In feite werden de zeelieden, ongeacht hun leeftijd, militair en werd je als deserteur beschouwd wanneer je het schip wilde verlaten.

Onverwacht en veelal wellicht ook ongewild moesten vele eilanders plotseling deelnemen aan de verschrikkelijke oorlog die ook op zee op wrede wijze werd uitgevochten.

 

840 Nederlandse schepen

Zo’n 840 schepen waren aan het begin van de oorlog beschikbaar en 18.000 bemanningsleden, waarvan 12.000 Nederlanders waren, hebben de gehele oorlog dienst gedaan.  387 Nederlandse schepen gingen tijdens de oorlog verloren waarvan de helft werd getorpedeerd door U-boten.

Het gevaar kwam dus vooral van de Duitse onderzeeboten. Als wolven lagen ze op de loer en doken soms zelfs op midden in een konvooi. De bestrijding was in het begin erg moeilijk. Er waren ook te weinig oorlogsschepen voor de begeleiding. In de loop van 1941 werd dit steeds beter. Aanvankelijk kon men vooral via Asdic de schepen via uitgezonden signalen opsporen. Maar wanneer de onderzeeboten boven water kwamen waren ze nauwelijks te zien. Met de komst van de radar in 1941 werd ook dat steeds een stuk gemakkelijker. Ook de Asdic techniek werd sterk verbeterd. Op 12 december 2016 werd op Nat. Geographic een documentaire uitgezonden over de strijd in 1940 en 1941 op de Atlantische Oceaan. Daarbij werd aandacht geschonken aan het einde van de U-boten 99 en 100, welke beiden waren betrokken bij de aanval op het stoomschip "Ootmarsum". Tijdens de aanval op het konvooi HX 112 op 17 maart 1941 nabij IJsland kwam een einde aan de “successen” van de beide onderzeeboten.

Voor de achterblijvers, de vrouwen, kinderen, ouders en familie waren het angstige tijden. Jarenlang had men vrijwel geen of erg weinig contact en ook na de bevrijding in mei 1945 kon het nog maanden duren voordat de mannen naar hun gezinnen konden terugkeren.

Bij het uitbreken van de oorlog dienden een aantal eilanders bij de Koninklijke Marine. We zullen hun namen vermelden bij dit hoofdstuk. De meesten zijn na de capitulatie teruggekeerd naar hun eiland. Sommigen kwamen op de koopvaardij terecht, slechts een enkeling bleef in dienst bij de marine.

Hoe gedenken wij hen die zijn gevallen?

Er is geen gedenkteken op Ameland waarop hun namen zijn vermeld maar omdat ze niet vergeten worden kun je bv op verschillende websites hun namen vinden. Het lijkt me goed om ook in dit boekje (uitgegeven door het Maritiem Centrum “Abraham Fock” ) hun namen te gedenken.

Door regelmatig aandacht te schenken aan omgekomen zeelieden zoals we dit o.a. in de vorige aflevering hebben gedaan met de vijf eilanders die omkwamen bij het vergaan van de Prins Willem II. Honderden eilanders zijn tenslotte op zee omgekomen en van de meesten zijn de verhalen niet bekend.

Een waardig zeeliedenmonument bij bv ons Maritiem Centrum zou de herinnering aan allen die op zee, omgekomen zijn en hun familie levend houden.

Misschien moeten we daar maar eens mee aan de slag!

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten de volgende 85 Amelanders op zee. Mocht u aanvullende gegevens hebben dan kunt u die mailen naar info(at)amelanderhistorie.nl 

 

 

Naam: Geboren: Overleden:

1.      Simon Algra

2.      Piet Algra

3.      Pieter Appelman

4.      Dirk Bakker

5.      Eeuwe Bakker

6.      Jan D. Bakker

7.      Jan E. Bakker

8.      Pieter Bakker

9.      Gooitzen Bijlsma

10.  Klaas Bloem

11.  Henri A. de Boer

12.  Gerrit G. Boelens

13.  Barend Boelens

14.  Barend de Boer

15.  Cornelis de Boer

16.  Dirk de Boer

17.  Douwe de Boer

18.  Jan Brouwer

19.  Klaas (Nico) van Dam

20.  Pieter Elgersma

21.  Simon Elgersma

22.  Teatse (Theo) Elgersma

23.  Jan Engels

24.  Gerrit Former

25.  Pieter van der Geest

26.  Jacob Groenewold

27.  Sytse Groenewold

28.  Jannes Hummel

29.  Karst Hummel

30.  Gerben de Jong

31.  Dorus de Jong

32.  Johannes de Jong

33.  Pieter de Jong

34.  Freerk Joosten

35.  Barend Klip

36.  Gerrit van der Laag

37.  Jacob F. Metz

38.  Tjeerd Metz

39.  Willem T. Metz

40.  Foeke van der Meij

41.  Frans Molenaar

42.  Johannes Molenaar

43.  Harmen Molenaar

44.  Jaap Molenaar

45.  Foppe C. Molenaar

46.  Arjen H. Nobel

47.  One Nobel

48.  Douwe Neij

49.  Jacob Roep

50.  August Ruijgh

51.  Jan Ruijgh

52.  Hendrik Ruijgh

53.  Douwe Sparrius

54.  Marius H. van Tuinen

55.  Leendert G. Veltman

56.  Jacob Vink

57.  Cornelis Visser

58.  Gooi J. Visser

59.  Douwe P. Visser

60.  Douwe W. Visser

61.  Monte Visser

62.  Monte S. Visser

63.  Pieter (Piet) Visser

64.  Pieter Visser

65.  Siebe Visser

66.  Wijnand Visser

67.  Geert de Vries

68.  Harmen de Vries

69.  Herman J. de Vries

70.  Hendrik de Vries

71.  Cornelis de Vries

72.  Jan de Vries

73.  Jan G. de Vries

74.  Klaas de Vries

75.  Piet de Vries

76.  Sijtze de Vries

77.  Jan Wagenaar

78.  Eeltje Wiebenga

79.  Jacob Wiebenga

80.  Harmen Wijnberg

81.  Piet Wijnberg

82.  Jan IJnsen

83. Eeltje Hofker

84. Jan Barf

85. Hendrik Kolmer

1919, Boornbergum

1917, Boornbergum

1906, Ballum

1891, Ballum

1910, Hollum

 

Zierikzee

1905, Hollum

1899, Sneek

1913, Amsterdam

1917, Rotterdam

1909, Buren

1899, Nes

1887, Hollum

1879, Hollum

1892, Hollum

1897, Hollum

1902, Amsterdam

1907, Amsterdam

1917, Nes Ameland

1920, Nes Ameland

1914, Nes

1903, Hollum

1909, Nes

1919, Rotterdam

1904, Nes

1887, Nes

1920, Nes

1887, Akkrum

1901, Buren

1893, Buren

1895, Buren

1904, Buren

1907, Ballum

1888, Ballum

1897, Hollum

1913, Buren

1896, Buren

1876, Buren

1894, Ballum

1900, Nes

1906, Buren

1889, Ballum

1904, Nes

1902, Nes

1896, Ballum

1895, Ballum

1908, Hollum

1913, Hollum

1907, Hollum

1904, Hollum

1908, Hollum

1884, Hollum

1907, Ballum

1897, Harlingen

1921, Hollum

1890, Hollum

1911, Hollum

1906, Hollum

1913, Amsterdam

1917, Hollum

1887, Hollum

1908, Hollum

1882, Hollum

1904, Hollum

1884, Hollum

1912, Nes

1909, Hollum

1881, Ballum

1886, Hollum

1888, Hollum

1917, Hollum

1913, Hollum

1917, Hollum

1894, Hollum

1895, Hollum

1910, Amsterdam

1910, Nes

1908, Nes

1903, Hollum

1883, Hollum

1891, Hollum

1905, Hollum
1884, Hollum

1894, Ballum

1941-1945, Indische Oceaan

1980, Den Haag

1984, Harlingen

1955, Velzen

2001, Hollum

 

 

1986, Amsterdam

1939 Quessant

1981, Nes Ameland

1977

1977

1979, Wormerveer

1944

1968, Leeuwarden

1944, Hilversum

1978, St. Annaparochie

1968, Amsterdam

2000, Hollum

 

 

1968, Amsterdam

1940, Atlantische Oceaan

2003, Hollum

 

2003

 

1942, Noordelijke IJszee

1978, Leeuwarden

1991, Nes

1983, Heemskerk

1942, Trinidad

1989

1993, Beverwijk

1944, Curacao

1978, Hollum

2001, Buren

1973, Buren

1966, Ter Apel

1972, Huizen

1995, Amsterdam

1974

1974, Ballum

1979

1978, Puerto Rico

1980, Londen

1955, Ballum

1993, Drachten

1949, Amsterdam

1978

1989, Harlingen

1939, Engelse kust

1940, Burrow Deep

1949, Londen

1973, Heerenveen

1942, Javazee

1947, Hollum

1989, Hoorn

1941, Atlantische Oceaan

1976, Hollum

1997, Hollum

1971, Amsterdam

1974, Harlingen

1961, Hollum

1985, Hollum

1956, Hollum

1979, Ballum

1975, Hollum

1945, Trethevy Cornwall

1972, Leeuwarden

1981, Haarlem

1940, Atlantische Oceaan

1959, Hollum

1996, Amsterdam

1976, Amsterdam

1990, Hollum

1983, Egmond

1979, Amsterdam

1990, Alkmaar

1993, Dokkum

1940, IJmuiden

1968, Hollum

1985, Amsterdam
1940, Freetown, Sierra Leone

1942, plaats onbekend


 

VRIENDEN WORDEN

Word vriend van Amelander Historie! U ontvangt iedere maand onze historiekrant! 
 
 
 

Ontdek alles over Stichting De Ouwe Pôlle

Word vriend van Stichting De Ouwe Pôlle en mis niets meer van de Amelander cultuur!

Word vriend van Stichting 'De Ouwe Pôlle Ameland'. Daarmee steunt u het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed op Ameland.

  • Ontvang drie keer per jaar onze magazine Pôllepraat vol verhalen over de Amelander cultuur en geschiedenis
  • Steun onze musea op Ameland: museum Sorgdrager, museum Swartwoude, het bunkermuseum en de cultuurkerk in Nes
  • Met uw bijdrage organiseren wij ieder winter een programma bestaande uit lezingen waaraan u kunt deelnemen
  • Onze stichting heeft een ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling)

<<< Meld je aan als vriend van de Ouwe Pôlle >>>